De aangeprate (?) plaag
Laatst reed ik naar Zandvoort en achter metershoge hekken die het wild beschermden tegen het verkeer zag ik grote aantallen herten in het duin. Er werd tevreden gegraasd en geknabbeld: ze kenden geen angst. De herten stonden vlak bij de weg en deden alsof wij mensen niet bestonden. Mijn medereizigers repten van een plaag. Inderdaad, ze zijn talrijk, hier in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Maar een plaag? Voor wie? Ze eten in het voorjaar en zomer menig bloemetje weg waardoor er voor insecten wat minder over is, maar waren er in Amsterdamse waterleidingduinen niet 119 bijensoorten, ruim één derde van alle bijensoorten?
De damherten: schoolvoorbeeld van een aangeprate plaag? De wintersterfte van maximaal 10% van de dieren is niet schrikbarend. Bij de wilde muizen sterft elke winter 90% en niemand geeft een kik. Dat de herten de voedselvoorziening van andere dieren zoals insecten in de weg zouden staan leek vergezocht. Een aangeprate plaag? De ingebeelde ziekte en de aangeprate plaag hebben veel gemeen. Het zijn broer en zus. Helpt de ingebeelde ziekte ons aan gratis aandacht terwijl onze gezondheid er geen schrammetje van oploopt, de aangeprate plaag geeft gratis veel media-aandacht terwijl het vrijwel nergens over gaat.
Stel de eenvoudige vraag “een plaag voor wie?” en de aangeprate plaag verdwijnt als sneeuw voor de zon. Meestal is het een plaag voor ons zelf. Er landen teveel damherten in de nacht op een motorkap. Dat krijg je ervan als natuur haar gang mag gaan en de wijde wereld intrekt. Er zijn teveel auto’s, dat is zeker.
De inkt van dit relativerende stukje was nog niet droog, of ik moest een draai maken. Navraag leerde me dat er nauwelijks meer herten op motorkappen landen want er zit sinds kort zo’n hoog hek om het duin dat het een gevangenis niet zou misstaan. En wat blijkt: die duizenden herten die eerst in de omgeving nog leuke graasgronden vonden moeten het nu met het arme duin doen. De rijkdom aan bloemen daar is in enkele jaren verschrompelt tot zo’n laag niveau dat de status van Natura 2000 gebied geweld wordt aangedaan. Schoorvoetend heeft zelfs de Amsterdamse gemeenteraad ingestemd met een beperkt afschot. 200 stuks per jaar. Van de 2500-5000…. Ondertussen is het ecoduct naar het noorden, Nationaal Park Kennemerduinen behalve voor slakken en zandhagedis gesloten, want daar fladderen nog wel vlinders boven de bloemen en dat wil de boswachter zo houden. Uitwisseling van fauna is leuk, maar de natuur moet er niet onder lijden.
(Column voor Vroege Vogels Radio 1, 16 augustus 2015; beluister daar de uitgezonden versie van dit stukje….)
Reacties welkom
Misschien zou introductie van de wolf kunnen helpen?
Marijke
Alhoewel genuanceerd, er is wel degelijk sprake van een plaag in de AWD. Die 2500-5000 damherten zorgen ervoor dat er in het gehele duingebied een graaslijn in bomen en struiken ontstaat. Ga maar eens door de knieën en kijk door de onderste laag van het bos. Vrijwel geheel transparant. Zeker in het binnenduinbos gaat dat ten koste van de bodembroeders. Er zijn merkbaar minder vogels. Ook de kruidlaag is afgevreten. In het middenduin blijven de duindoorns over het algemeen wel gespaard, dus daar opeens wel meer broedvogels (zangers). Het gemiddelde publiek merkt daar weinig van. De damherten zijn aantrekkelijk, je kunt in de AWD tegenwoordig veilig op safari. Fotocamera in de aanslag, telelens is niet eens nodig.