over de site | contact | info auteurs | toegang auteurs
  • Home
  • Nieuws
  • Thema’s
    • Ontstaan van de kust
      • Duinen als zeewering
      • Klimaat en duinen
    • Archeologie
    • Zeedorpen
    • Jacht
    • Duinlandbouw
    • Cartografie
    • Veldnamen
    • Militaire kustverdediging
    • Waterwinning
    • Natuur en landschap
      • Flora en vegetatie
      • Fauna
      • Bos
      • Natuurbeheer
    • Strand
    • Recreatie
    • Beeldende kunst
  • Gebieden
    • Zeeland
    • Zuid-Hollandse eilanden
    • Zuid-Hollandse vasteland
    • Zuid-Kennemerland
      • Amsterdamse Waterleidingduinen
      • Nationaal Park Zuid-Kennemerland
      • Kennemerstrand
    • Noord-Kennemerland
      • Wijk aan Zee
      • Noordhollands Duinreservaat
      • Bergen
      • Schoorlse Duinen
    • Noordkop
      • Camperduin-Petten
      • Zwanenwater
      • Zijpe- en Hazepolder
      • Callantsoog
      • Noordduinen
      • Den Helder
    • Texel
      • Zuidpunt van Texel
      • Duinen bij Den Hoorn
      • Duinen bij De Koog
      • Ten noorden van De Koog
    • Vlieland
    • Terschelling
    • Ameland
    • Schiermonnikoog
    • Rottumerplaat / Rottumeroog
  • Landschapselementen
    • Eendenkooien
    • Landgoederen
    • Wegen en paden
    • Kanalen
    • Stuifdijken
    • Agrarisch
    • Militair
    • Heemtuinen
    • Recreatief
  • Portretten
  • Onderzoek
  • Hotspots
  • Natuurmedia
rss

Artikel

22
SEP
2015

Berichten van Hompelvoet

Kees de Kraker
ActueelFlora en vegetatie
Tags : herfstschroeforchis
Posted By : Rolf Roos
Comments : 0
veldnamenkaart hompelvoet opgenomen in de Kraker, 2014

Veldnamenkaart Hompelvoet uit begin jaren ’90, opgenomen in de Kraker, 2014.

1 september 2015

De afgelopen twee weken was ik druk met het tellen van de Herfstschroeforchis op de Hompelvoet. Om ze nauwkeurig te kunnen tellen wordt bij elk bloeiend exemplaar een kokkelschelp gelegd. Aan kokkels geen gebrek want de ondergrond van de Hompelvoet bestaat voor een deel uit grote schelpenbanken.  Hieruit gezeefde schelpen worden verpakt in zakjes van honderd stuks, waarna ze zonder dat je de tel kunt kwijt raken gedachteloos worden weggelegd. Wel donders opletten, want je ziet die bloeiende orchideetjes gemakkelijk over het hoofd. Bij hard zonlicht vallen ze totaal niet op tussen de overige begroeiing.

Ze verschenen dit jaar wat later als gewoonlijk vanwege langdurige droogte en mogelijk was de langdurige  kou in het voorjaar  waardoor veel plantensoorten een vertraging van enkele weken opliepen, ook nog van invloed. Omstreeks half augustus werden de eerste exemplaren gevonden en daarna ging het hard, als paddenstoelen  schoten ze de grond uit.

2. Hompelvoet Herfstschroeforchis met Parnassia en rolklavers 20150820

Hompelvoet Herfstschroeforchis met Parnassia en rolklavers 20150820; foto Kees de Kraker

Vorig jaar verdubbelde de populatie van 10.000 naar 20.000 exemplaren.  Dat bleek geen eenmalige gebeurtenis, want dit jaar was de toename niet minder (zie tabel). Toch verrassend zo hard dat nu gaat en er over grote oppervlakten zeer dichte populaties ontstaan. Het zag er prachtig uit: vlakten met Parnassia, Geelhartje, Herfstbitterling, Stijve ogentroost, leeuwentand en plaatselijk Slanke gentiaan met daartussen al die Herfstschroeven. Alle bloeiende planten merken bleek in 2014 al onbegonnen werk, het is toen bij 10.000 exemplaren gebleven en het overig deel meer globaal geteld. Dit jaar kwam ik tot 17.000 weggelegde schelpjes en is het overig deel ingeschat door per hectarehok hok in banen van tien meter breed te tellen. Het totaal aantal exemplaren voor 2015 is op minstens 45.000 exemplaren uitgekomen. Bloeiende exemplaren wel te verstaan! Een groot deel van de planten komt niet jaarlijks in bloei (o.a. merkbaar aan schelpjes uit voorgaande jaren), het werkelijke aantal planten bedraagt een veelvoud van het aantal dat een bloeiaar produceert.

Naast verdichting van de aanwezige concentraties zien we ook nog steeds verdere uitbreiding over de Hompelvoet waarvan in het bijgevoegde document een aardig overzicht wordt gegeven.

Het einde van deze ontwikkeling lijkt voorlopig nog niet in zicht. Toename tot honderdduizend exemplaren is dan ook geen irreële verwachting, misschien wel tot twee keer zoveel! Voorlopig ligt er nog genoeg geschikt habitat te wachten om gekoloniseerd te worden. Het gaat daarbij om een schrale kortgrazige open begroeiing. Wel zijn er ontwikkelingen die de beschikbaarheid daarvan op termijn aanzienlijk zullen beperken, zoals verruiging door sterk toenemende soorten als Knoopkruid, Kruisdistel (hogere delen), Peen, Sint Janskruid en in de meer vochtige gebiedsdelen door Kruipwilg. Uit dat oogpunt zou een verhoging van het aantal Fjordenpaarden dat jaarrond het gebied begraast, wenselijk zijn. Overigens verdient Staatsbosbeheer alle lof voor de wijze waarop dit gebied sinds de afsluiting van de Grevelingen in 1971 beheerd is.

Hompelvoet: runderen bij opkomende bui; foto Kees de Kraker

Hompelvoet: runderen bij opkomende bui; foto Kees de Kraker

Aantallen Herfstschroeforchis (1e telling) op proefvlakken. Dat het doorgaans om een mooi afgerond getal gaat, komt omdat ik de laatste jaren meestal probeer het zakje met schelpen leeg te maken. Wanneer je terugloopt over een geteld deel zie je altijd nog exemplaren die je over het hoofd hebt gezien. Kost dan ook weinig moeite om 20 of 30 schelpjes extra weg te leggen.

Hompelvoet 2011 2012 2013 2014 2015
           
hoekje Schor 120 144 330 1500 3700
stuifrug Ganzewei 272 760 666 1500 2700
westzijde Delingsdijk 275 291 282 880 1800
oost van Oostvijver 55 30 40 135 750
hoekje Morinellenvlak 350 450 670 1500 2800

Een PDF met de ontwikkeling sinds vestiging in 2004  is hier te downloaden (tekst Kees de Kraker):

Herfstschroeforchis Hompelvoet aantalsontwikkeling en verspreiding tot en met 2015

21 september 2015

Gisteren weer eens gekeken naar de Herfstschroeforchis op de Hompelvoet. Drie weken regen en lagere temperaturen hebben de bloemenrijkdom van het gebied ondertussen flink omlaag gebracht al staat er nog steeds heel wat Parnassia en door al die nattigheid heel veel Zwartwordende wasplaat. Uitgebloeide aren van Herfstschroeforchis waren overal nog talrijk aanwezig, veelal met zich ontwikkelende zaaddozen. Hier en daar nog een exemplaar met wat bloemen aan de top van de aar. Veel nieuwe bloeiaren zijn er na afloop van de telling (30 augustus) niet meer verschenen.

1. Hompelvoet - Herfstschroeforchis, 8 bloeiaren, hoeveel planten

Hompelvoet – Herfstschroeforchis, 8 bloeiaren, hoeveel planten is pas duidelijk na uitgraven; foto Kees de Kraker

Omdat de soort in  grote aantallen over een aanzienlijke oppervlakte voorkomt, blijkt begrazing gedurende de bloei en de weken daarna geen enkel probleem voor de zaadzetting, maar werkt deze juist positief door het handhaven van de vereiste korte vegetatie. Uit eerdere waarneming bleek al dat het vee geen voorkeur heeft voor de bloeiaren en dat paarden deze liever laten staan, in tegenstelling tot de bloeiaren van Harlekijn in het vroege voorjaar.

Bij de uitvoering van het maaibeheer zijn er gedeelten waar de bloeiaren van Herfstschroeforchis mee gemaaid worden. Ondanks de jaarlijkse maaibeurt op deze locaties, valt ook hier een toename vast te stellen. Uiteraard moet het belangrijkste groeigebied gevrijwaard worden van een dergelijk beheer.

2. Hompelvoet - Slanke gentiaan met Zwartwordende wasplaat

Hompelvoet – Slanke gentiaan met Zwartwordende wasplaat; foto Kees de Kraker

Vogelwaarnemingen: 400 Bergeenden aan het Slik, IJsvogeltje langdurig rondscherend boven Oostvijver en daar telkens in petsend waarschijnlijk om zich te wassen, Paardenmestkever opgeprikt door Grauwe klauwier.

Gerelateerde artikelen:

  1. De geur van herfstschroeforchis (reportage)
About the Author

Social Share

    Leave a Reply Reactie annuleren

    *
    *

    Digitale documentatie duinen Voorne

    Overzichtskaart hotspots: wandelingen met bijzondere planten

    hotspots duinen wandeling Bezoek hotspots bloeiende duinen

    Boeken

    Duinen en mensen Voorne

    Aan rijkdom is op Voorne geen gebrek.
    42,50

    Bestel

    Bloeiende duinen

    'Een ‘must-have’ voor planten- en duinliefhebbers.’ (Bionieuws)
    van 29,50 naar 19,50

    Bestel

    Het vroon ontrafeld

    40 jaar waterwinning en natuurherstel in de Middel-en Oostduinen op Goeree

    Bestel

    Duinen en mensen Noordkop & Zwanenwater

    De slankste kuststrook van ons land. Waar duin en dijk vervloeien. Slechts 17,50.

    Bestel

    Duinen en mensen Texel

    De Texelse duinen en kwelders zijn van een betoverende schoonheid. Slechts 9,50

    Bestel

    Niet zonder elkaar

    Beste natuurboek van 2015 en zeer actueel
    nu 9,50 ook als pdf

    Bestel

    Het achterboek: online achtergronden bij Bloeiende duinen

    Aanmelden nieuwsbrief



    Doorzoek alle artikelen

    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 8. Voornse flora: rijker dan dit is er niet in ons land. (een foto van kle… https://t.co/7TdiogOCGl 2 days ago
    • Voorne; persbericht nr. 7: Kustlandschap in één hand naar grote en kleine brokken: natuurgebied, bebouwing of landg… https://t.co/esyyLyFaE2 3 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 6: de Heveringen als oudste duinkern https://t.co/55PV2rSVW3 https://t.co/TMkMrqYtaC 4 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 5: Waarom liggen er dijken aan de binnenduinrand tot in het duin?… https://t.co/My2h4jamE4 5 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 4: rijke collectie dubbelbeelden toont veranderingen duinlandschap Voorne… https://t.co/ORcvQ1d5D5 6 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr.3: het oeroude Berkenrijs bestaat nog steeds. https://t.co/P4HnewD7di https://t.co/rNOhlwn3ie 7 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 2: nieuw onderzoek onthult unieke geologie van de kust van Voorne… https://t.co/kdcBkkrAL2 8 days ago
    • Voorne behoort met 135 soorten broedvogels tot de vogelrijkste gebieden van Nederland, veel rijker dan de vasteland… https://t.co/yKa3KEpqO2 9 days ago
    • https://t.co/GM1sBmaJ1J 25 days ago
    • Duinen en Mensen Voorne De boekpresentatie is op 8 april vanaf 14.30 uur in Cultureel Centrum De Man, Burgemeester… https://t.co/sxtGd4x3m8 25 days ago
    • De hoogste tijd om een nieuwe kustlijn te bouwen https://t.co/SMbSKy4Jx0 via @nrc De droom van baggeraars of definitieve breuk met natuur? over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/z8LOuHxS6x over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/MKj2wPyoUe over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KnLt93 over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KntRKt over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/NHMol9ZqCv over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/GJfzDwligz over a year ago
    • Hotspot Hoek van Holland: nieuwe vallei en groene strand https://t.co/665qaA6IE7 https://t.co/7i5BcbHm7I over a year ago
    • Het verborgen duin https://t.co/N1tYABTHO7 https://t.co/ixXaeJCBIS over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/OIhH95kvbP over a year ago

    Auteurs

    Auteurs die een verhaal + beeld over een duinthema of over een gebied breed willen verspreiden kunnen contact met de redactie opnemen. Het kan gaan om nieuwe verhalen, maar ook om bestaande artikelen in de vorm van een pdf. De redactie zoekt ook correspondenten: contactpersonen in een bedrijf / instelling of vereniging. Een correspondent kan de redactie van duinenenmensen.nl in contact brengen met een of meer auteurs, of bestaande artikelen aanleveren. Informatie voor auteurs Auteurs van boeken Duinen en mensen en hun bijdrages op deze site

    Duinen en mensen boeken

    Duinen en mensen is een serie boeken over de Nederlandse kust. Cultuur en natuur van het kustlandschap worden gelijkwaardig en veelzijdig beschreven. Met honderden nieuwe kaarten en de laatste stand van wetenschap. Kennemerland (2009), Noordkop en Zwanenwater (2011) en Texel (2013). Bestel
    Deze site is een initiatief van Uitgeverij Natuurmedia, en tot stand gekomen met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds


    KVK nr.: 37075141 - BTW nr.: NL074839743B01 - Adres: Nieuwendijk 2, 3252 LK Goedereede - Tel: 06 51 79 29 79
    Redactie: Rolf Roos, Nico van der Wel,
    Machiel van Wijngaarden, Danny Zuurbier


    Wilt u deze site steunen? Klik hier.

    Ontwerp en ontwikkeling: toomanywords.nl