In een brief van J. van Hoey Smith aan het Hoogheemraadschap van Voorne in 1953 (gevonden in archieven) wordt melding gemaakt van 2-3000 stuks koeien en paarden in de duinen van Voorne aan het begin van de 20e eeuw. Op 1500 hectare duinland is dat ruim twee koeien per hectare, terwijl een duinlandschap gezien de natuurlijke schraalheid maximaal 1 koe op 10 hectare verdraagt. Kortom: er was een vreselijke overbeweiding of de getallen kloppen niet.

Er is ons geen enkel beeld van een Voorns duinlandschap bekend vol koeien en dat maakt ons argwanend.

Het weinige beeld uit het Streekarchief dat we hebben laat een viertal beestjes zien (en drie kinderen..koeienjongens?) in een inderdaad beweid duinlandschap nabij Rockanje. Flink beweid maar niet overbeweid.

De duineigenaar van rond 1910 (NV Voorne’s Duin) had andere bedoelingen met het duin: eigen agrarische ontwikkeling, verpachting en exploitatie (villabouw). Oude beweidingsrechten van aanwonende boeren zullen een hinderpaal zijn geweest ook al bracht beweiding enige inkomsten mee, want boeren moesten betalen. Dat er sprake was van overbeweiding en ook enige verstuiving (in de zeeduinen) is wel aannemelijk maar hoeveel vee was er nu echt? Het Hoogheemraadschap van Voorne verbood destijds de beweiding en daar hadden we een halve eeuw later behoorlijk spijt van (duin is dichtgegroeid).

Dat ‘beweidingsverbod’ (in de nieuwe Keur van 1909) was overigens niet een algeheel verbod, de beweiding werd beperkt. Beweiding werd vergunningplichtig, net als afzanding / afgraving wat in die tijd ook overal meest kleinschalig plaatsvond. De Keur maakt duidelijk dat beweiding van de buitenduinen alleen in bijzondere gevallen zou worden toegestaan (in principe niet). Beweiding van de binnenduinen mocht alleen tussen 1 Mei en 15 October en onder algemene voorwaarden (i.h.a. zorgen dat er geen verstuiving optreedt) en specifieke voorwaarden (afhankelijk van de plek).
De streekhistoricus  Van der Graaf uit Rockanje meldt dat de omheinde duinpercelen van de NV Voornes Duinen buiten deze vergunningplicht vielen.

Help ons aan beeld of aan cijfers. Wie weet uit landbouwarchieven, overlevering in de familie of beeld hoeveel beesten er echt waren? Zie hieronder de brief van van Hoey Smith die om aanvulling vraagt! Zie aanvullingen aan het eind!

Dank! Rolf Roos & Nico van der Wel

Mail ons of reageer onder dit bericht!

Reactie Bob Benschop, 23 maart 2022, streekarchief Voorne Putten: zie plaatjes bijgaand met aantallen vee gemeente Oostvoorne, Rockanje en Nieuw-Helvoet rond 190  (Uit: de Toestand van de Gemeente, Streekarchief).

Melkvee ging zeker niet het duin in, jongvee kwam er wel voor in aanmerking. Als je alle jongvee bij elkaar optelt kom je aan ruim 2000 ex, maar gingen al die dieren ook het duin in? Dat is zeer onwaarschijnlijk, als het een kwart was zal het veel zijn, ergo de genoemde getallen in de brief  van J. van Hoey Smith achten we onwaarschijnlijk.

Drie scans met hoeveelheden vee rond 1900:

Oostvoorne

Rockanje

Nieuw-Helvoet