De zandmotor voor de kust op de grens tussen de gemeenten Den Haag en Westland is daar in 2011 onder andere neergelegd met als doel te onderzoeken hoe de Nederlandse duinen door natuurlijke aanwas, het opstuiven van zand, hoger kunnen worden. Dat is hard nodig om de stijgende zeewaterspiegel te compenseren. Ook moest de Nederlandse kust wat speelser en minder recht worden. Ter plekke van de Zandmotor zie je inderdaad primaire duinvorming ontstaan.

Tonnen zand werden aan de zandmotor onttrokken

Ook een andere experiment, ter hoogte van het zendmastpark bij het zuiderstrand, laat zien dat door het graven van sleuven in de duinen -tochtgaten- de achterliggende duinen hoger opstuiven. Het is een prachtig gezicht en een duurzame manier om de kustverdediging te versterken. Het zandmotorexperiment is bij elkaar misschien een kilometer breed. Daarom is het vreemd dat de gemeente Den Haag in 2012, toen de zandmotor net was neergelegd, besloot om juist daar strandhuisjes te willen plaatsen. Dus zonder voldoende bestuurlijke grondslag,  zoals ook de rechter later concludeerde. De zone waarin de huisjes staan, ligt inmiddels recht vóór de zandmotor. Deze is namelijk – geheel volgens de verwachtingen – richting Scheveningen gaan schuiven. De primaire duintjes die daarbij zijn ontstaan, liggen nu echter voor een deel onder een enorme berg opgebracht zand die als fundering van de huisjes moet dienen.

Bulldozerlineaal
Van een ‘natuurlijk meanderende kust’ die in diverse Zandmotornota’s genoemd wordt, kan in de strandhuisjeszone geen sprake zijn. Eind februari 2017 is de duinvoet weer kaarsrecht getrokken, zelfs tot aan de paaltjes afgegraven. Duidelijk is dat, als die door een storm toch zou gaan meanderen, er wederom de bulldozerliniaal aan te pas gaat komen.
Vorig jaar stonden er, ondanks bezwaarschriften en protesten, twintig huisjes. De rechter heeft de vergunningen die ervoor verleend waren vernietigd. Een hoger beroep loopt nog.  Den Haag, bij monde van wethouder Revis, heeft zich altijd bijzonder tevreden getoond dat er alleen maar gelukkig gestemde mensen en organisaties zouden zijn over de strandhuisjes. De uitbater van de huisjes vindt dat er, doordat er ruimte onder de huisjes is, voldoende zand de duinen in kan waaien. De AVN heeft tijdens de discussies en in een zienswijze over de nieuwe strandnota al in 2015 laten weten tegen de bouw van strandhuisjes te zijn. Ook andere organisaties hebben toen al geprotesteerd tegen de vergunningen van vorig jaar.

Onttrokken aan publieke discussie
Den Haag heeft de besluitvorming over de huisjes zoveel mogelijk proberen te onttrekken aan de publieke discussie. Zo is nu gekozen voor het direct verlenen van een vergunning, zonder eerst een inspraakronde te houden, dus zonder de kans voor belanghebbenden een zienswijze te kunnen indienen. De gemeente heeft alle bezwaren en signalen dus ook dit jaar weer totaal genegeerd en heeft zelfs het dringende advies en de bezwaren van de provincie naast zich neergelegd. Sterker nog, de wethouder laat in december 2016 in een brief aan de gemeenteraad weten dat hem geen bezwaren ter ore zijn gekomen vanuit de bevolking tegen de strandhuisjes.
Dit jaar worden er dus uiteindelijk 35 huisjes gebouwd, ondanks de stormvloed aan bezwaarschriften die zijn ingediend. Zelfs de uitbaters verzuchtten tijdens de laatste rechtzitting, op 28 februari, om te voorkomen dat de huisjes gebouwd zouden mogen worden, dat “het tij zich inmiddels tegen ons heeft gekeerd”.
Den Haag heeft ter voorbereiding van de bouw van die strandhuisjes, en van de strandpaviljoens, een enorme berg zand uit de zandmotor weg laten halen en dat aan de voet van de duinen gestort. Tussen de duinvoet en de eerste watergeul – waar de stromingen onvoorspelbaar zijn en bij tijden te sterk om veilig doorheen te kunnen lopen – blijft van de oorspronkelijke 40 meter strand maar 7 meter over. Dat is waarschijnlijk te weinig voor hulpdiensten, dus de volgende zandverschuiving zal snel komen.

Een zandcunet van 3 meter hoog laat maar 7 meter strand over tot aan de lagune van de zandmotor

Fundering is veel te groot
Om de kust niet te verzwakken is er een maximum aan de hoeveelheid zand die verplaatst mag worden voor dit soort zandfundamenten. Bij de Zandmotor is de fundering van de strandpaviljoens en strandhuisjes echter vele malen groter dan die maximale hoeveelheid. Omdat het wel een erg buitenproportionele hoeveelheid was, heeft de AVN, samen met andere organisaties, de omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid gevraagd te kijken of er reden is de zandverplaatsingen terug te draaien. Overigens is het daar inmiddels in de praktijk al te laat voor, de strandhuisjes en –paviljoens staan keurig in het gelid.
Inmiddels is de hele zone strand ter plekke, met uitzondering van het stuk direct vóór de boulevard van Kijkduin, onderdeel geworden van het Natuur Netwerk Nederland en is het Kustpact van kracht. Ook daar had de gemeente rekening mee moeten houden.

Toch 35 strandhuisjes
Tegen de nieuwe vergunningen van dit seizoen hebben vijf natuur- en milieuorganisaties, waaronder AVN en Stichting Duinbehoud en daarnaast ook Sailcenter en de provincie Zuid-Holland, bezwaar aangetekend. Pikant is overigens dat de gemeente Den Haag het Kustpact niet wilde ondertekenen tenzij werd opgenomen dat reeds geplande bebouwing (lees: strandhuisjes) niets in de weg werd gelegd. Den Haag onderschat de impact van 35 strandhuisjes op het natuurlijk proces in de duinen. De rechtbank heeft de vergunningen van 2016 met terugwerkende kracht vernietigd, en de gemeente heeft het juridische nakijken omdat met het vernietigen ervan de vergunning nooit heeft bestaan en er dus voor het Kustpact geen sprake meer is van een bestaande situatie. Maar helaas heeft de voorzieningenrechter de bouw van de huisjes, hangende de uitspraken over de nieuwe vergunningen, wel toegelaten. Daarom staan er nu ondanks alle protesten 35 strandhuisjes op een enorme terp.

Toenemend protest
In de loop van 2016 is het protest tegen bouwen in de kuststrook enorm toegenomen. Met het initiatief ‘bescherm de kust’ hebben 106.000 mensen een petitie ondertekend om de kustzone zoveel mogelijk te vrijwaren van bebouwing. Het bleek namelijk dat als alle bouwplannen bij elkaar werden opgeteld er de komende jaren meer dan 6000 bouwsels bij zouden komen langs de Nederlandse kust. De protestactie heeft als resultaat gehad dat minister Schultz van Haegen haar plannen om bouwen in de kuststrook te versoepelen voorlopig heeft teruggetrokken en dat 60 overheden, waaronder de gemeente Den Haag, een Kustpact hebben gesloten waarin nieuwe bouwprojecten in de kuststrook niet meer toegestaan worden.