Verslag van het symposium op 19 november 2022 in Oostvoorne

Nico van der Wel

Op 19 november organiseerden Natuurvereniging Hollandse Delta en Natuurmedia een symposium over de duinen van Voorne. Zo’n honderd mensen waren naar Cultureel Centrum De Man in Oostvoorne gekomen. Natuurbeheerders, de Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland en bestuurders van gemeente en waterschap lieten hun licht schijnen over natuur, milieu en ook landbouw en recreatie op Voorne. Rolf Roos gaf inkijkjes in het komende boek ‘Duinen en mensen Voorne’.

Menno van Lopik en Wouter van Steenis

Zowel Menno van Lopik (Zuid-Hollands Landschap) als Wouter van Steenis (Natuurmonumenten) vertelden over herstelbeheer. Dat is nodig om de successie, die door allerlei oorzaken erg snel gaat, tegen te houden. Het wegvallen van het konijn, de verminderde dynamiek vanuit zee (zand, wind, zout) en de overmaat aan de snelle meststof stikstof die maar blijft vallen – het zijn de voornaamste problemen waar beheerders mee zitten. Alles bij elkaar leidt dit tot meer bos en struweel en minder van de zeer soortenrijke open duinterreinen (droog duingrasland, duinvalleien). Natuurmonumenten heeft ongeveer 15 jaar geleden een flink areaal ontdaan van bos en struweel, wat toen een nieuwe koers in het beheer was. Tot die tijd liet men de verbossing min of meer begaan. Nu kiezen zowel ZHL als Natuurmonumenten voor zulk herstelbeheer, en ze werken ook aan structurele verbeteringen: betere verbindingen tussen open gebieden om isolatie van populaties te verhelpen (o.a. zandhagedis) en om migratie van konijnen vanuit de Maasvlakte mogelijk te maken. De resultaten zijn gunstig, maar beide sprekers waarschuwen dat ook aan herstelbeheer een eind komt, je kunt niet bezig blijven. Menno van Lopik voegde er nog een laatste bedreiging van de biodiversiteit aan toe: invasieve exoten als de Japanse Duizendknoop, watercrassula en, in duinwatertjes, de goudvis.

Wethouder Lies van der Pol van gemeente Westvoorne en lijsttrekker van D66 bij de gemeenteraadsverkiezingen van de nieuwe gemeente Voorne aan Zee, vertelde over de rol van de gemeente als het om natuur gaat. Heel eenvoudig gaat het dan om bijvoorbeeld het actief inzetten op ‘bomen laten staan’, aanplant van inheemse planten in plantsoenen en actief beleid voor natuureducatie op scholen. Op regionaal niveau is de opgaaf voor de gemeente om te komen tot regionale samenwerking als het gaat om het stikstofdossier en de aanzanding van de kust van Voorne. Wat dat laatste betreft: de kust van Voorne is sterk veranderd door de Deltawerken en de havenwerken en de gevolgen voor de recreatiesector zijn ingrijpend. De opgaaf is om een nieuwe balans te zoeken tussen landbouw, natuur en recreatie en nieuwe kansen te creëren.

Alex Ouwehand en Jan Bonjer

Daar sloot Alex Ouwehand van de Natuur- en milieufederatie Zuid-Holland naadloos op aan. De uitweg is z.i. om voor Voorne te komen tot één visie op natuur, recreatie en landbouw – een integrale visie, dus niet denken in tegenstellingen en aparte domeinen, maar samenwerken en elkaar versterken. Daarvoor moeten we de genoemde kwesties (achteruitgang natuur, stikstof, perspectief voor landbouw en recreatie) gezamenlijk oplossen. Als dat lukt, dan is ook ondersteuning en financiering vanuit rijk en provincie mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan het stimuleren van natuur op het netwerk van dijken in het landschap. Voor een goed ontwerp daarvan is samenwerking nodig tussen agrariërs, natuurbeheerders en het waterschap – en het levert een mooier landschap waar recreanten en bewoners van kunnen genieten.

Dijkgraaf Jan Bonjer van Waterschap Hollandse Delta hield een enthousiast verhaal over de kansen die zo’n regionale samenwerking biedt. Hij illustreerde dat met succesverhalen uit het hele beheergebied van het waterschap, waarin waterbeheer, landbouwontwikkeling en natuur samengaan. Ook legde hij de nadruk op ‘breed kijken’: staar je niet blind op je eigen gebied maar bekijk ook het grotere verband. Een vraag uit het publiek naar de oorzaken van de kustverzanding leverde hem een perfect voorbeeld op. Hij betoogde dat het geen zin heeft om alleen naar Voorne te kijken. Het is tijd om voor de hele Delta te gaan inventariseren wat de negatieve effecten zijn van de Deltawerken en de havenwerken. Als je dat beeld compleet hebt, kun je ook reëel kijken wat je te doen staat en wat er mogelijk is.

Theo Briggeman spreekt over de maatregelen die nodig zijn om de duinen gezond te maken.

Het slotakkoord van de middag kwam van voorzitter Theo Briggeman van Natuurvereniging Hollandse Delta. De duinen van Voorne hebben een hoge biodiversiteit, maar die krijgt klappen door de aanhoudende milieudruk en een aantal andere oorzaken. Helaas heeft Voorne de oplossing niet in eigen hand, omdat verreweg de meeste vervuiling van buiten de regio komt. Het zal behalve van lokale sectoren vooral van grote en kleine partijen in de omgeving moeten komen. Gemeente, provincie en het rijk moeten zich daarvoor inzetten. En wat de kustverzanding betreft: dat zullen we moeten accepteren. Het heeft geen zin om bijvoorbeeld te proberen de strandrecreatie te redden, die sector zal nieuwe wegen moeten zoeken. Net als voor de natuur en de landbouw geldt hier: gezamenlijk moeten we oplossingen vinden.

Theo Briggeman sloot af met de aankondiging van een Kenniscentrum Duinen van Voorne, een initiatief van Natuurvereniging Hollandse Delta, Streekarchief Voorne-Putten en uitgeverij Natuurmedia. Bij het maken van Duinen en mensen Voorne bleek heel veel informatie en beeld ‘overal en nergens’ te vinden. Het idee is om zoveel mogelijk informatie uit diverse oude en nieuwe bronnen en archieven bij elkaar te brengen. Denk aan materialen van het voormalige veldstation Weevers’ Duin (er is geen archief  meer!) en de onderzoeken aan duin en kust van Voorne van diverse instanties uit de afgelopen decennia. Een mooi voorbeeld is ook het bestuursarchief van KNNV Voorne vanaf 1930, dat onlangs opdook. Ook persoonlijke documenten als dagboeken, excursieverslagen en waarnemingstabellen kunnen interessant zijn, maar ook bijvoorbeeld vakantie- of familiefoto’s. Het is de bedoeling om het verzamelde materiaal te ontsluiten via een speciaal portaal. Als u interessante stukken of foto’s of oude kaarten heeft – reageer onderaan dit artikel!

De presentaties op het symposium zijn terug te kijken op youtube: https://www.youtube.com/channel/UCJwjlUkqzOxt7QoC3eLoy8Q

Als inleiding bij elke spreker vertoonde Rolf Roos telkens een mooie dubbele pagina uit Duinen en mensen Voorne.

 Boek Duinen en mensen Voorne bestellen of info over achtergronden?