Beemdkroon
Rolf Roos
Beemdkroon
Knautia arvensis (L.) Coult.
Caprifoliaceae/Kamperfoeliefamilie
Nederlandse Rode Lijst: Kwetsbaar
De oude naam van deze soort (Scabiosa arvensis) is afgeleid van het woord scabies wat schurft betekent. Vroeger dacht men dat beemdkroon schurft genas. Ook werd deze plant toegepast als middel tegen miltvuur en door syfilis ontstane huidaandoeningen. Beemdkroon: de kroon op onze bloemrijke beemden (velden). De bloem is licht blauwpaars, soms roze en heeft als bijzondere eigenschap dat ze van kleur verschiet als er tabaksrook in wordt geblazen. Ze wordt dan gifgroen. Bijnaam voor de beemdkroon: tabaksbloempje.
Ecologie en leefgebied
Beemdkroon houdt van zonnige plaatsen op matig droge tot vochtige, enigszins voedselarme tot wat voedselrijkere, altijd wel kalkhoudende grond. Ze is in heel Europa verspreid en ingeburgerd in o.a. Noord-Amerika.
Behalve qua bemesting (niet te veel, niet te weinig) en enige kalkrijkdom lijkt de soort niet veeleisend. Ze staat in bermen, holle wegen in Limburg, niet-overbemest grasland, op rivierdijken en rivierduinen, langs spoordijken, in heggen en aan de binnenduinrand van de kalkrijke duinen. In het duinlandschap is de soort gebaat bij lichte cultuurdruk, zoals rond oude zeedorpen.
De bloemen produceren veel nectar en trekken veel vlinders en bijen aan. Een speciale bijensoort, de knautiabij, vliegt vrijwel uitsluitend op beemdkroon en is sporadisch te vinden in Zuid-Limburg en langs enkele bloemrijke oevers van Maas, Rijn en Schelde.
Bedreiging
Vroeger was beemdkroon een gewone graslandplant, maar is door overbemesting van graslanden en verruiging sterk afgenomen in Nederland en Vlaanderen. Tegenwoordig vooral een bewoner van bermen en dijken. Met het huidige bermbeheer dat is gericht op soortenrijkdom lijkt de soort niet snel uit ons land te verdwijnen.
Plantenportret geschreven voor expositie Beschermde Planten van Nederlandse Botanische Tuinen.
Info over 1 tentoonsteling in 24 tuinen tegelijk: link.