![](https://duinenenmensen.nl/wp-content/uploads/2018/09/menu-hotspot-icon.svg"){kind=icon}
Hotspots
Kustpact: naar een betere bescherming van de kust?
Nico van der Wel
Op 21 februari 2017 is het Kustpact ondertekend
Het is nu een jaar geleden dat minister Schultz bakzeil haalde met het kabinetsbesluit om de beperkingen op bouwen aan de kust op te heffen. Er kwam veel maatschappelijk verzet dat uiteindelijk ook de Tweede Kamer in het geweer bracht.
Sinds de intrekking van dat kabinetsbesluit is er op klassiek Nederlandse wijze gepolderd om te komen tot het kustpact dat nu is gesloten. Iedereen heeft getekend: provincies, kustgemeenten, waterschappen, de rijksoverheid maar ook de recreatiesector en, namens de coalitie ‘Bescherm de kust’, Natuurmonumenten en Natuur- en milieufederatie Zuid-Holland. Iedereen blij. Nadere bestudering leert dat we nog maar moeten afwachten wat eruit komt.
Wat staat er in het Kustpact?
Er liggen nu, aldus een persbericht, ‘definitieve afspraken over nieuwe recreatieve bebouwing aan de Nederlandse kust’:
- Geen nieuwe bebouwing aan de kust of in de duinen (behalve als daar al vergunning voor is verleend).
- Scherpe begrenzing van bebouwing in aangewezen zones, die wordt opgenomen in provinciale verordeningen. Provincies werken deze zonering uit.
- Het kustpact wordt verwerkt / uitgewerkt in beleid en verordeningen van rijk, provincies en gemeenten.
- Erkenning van grote waarde van de kust voor landschap, natuur, economie en mensen. Belangrijk in het pact zijn de zogenaamde kernwaarden van de kust: grootschaligheid, natuurlijkheid, vrij zicht, contrast tussen bebouwd en niet bebouwd gebied. Deze waarden worden door iedereen onderschreven en zijn de basis voor uitwerking van de afspraken in de komende jaren.
De tekst van het pact is hier te vinden (pas op: ambtelijke convenant-taal). De afspraken zijn niet juridisch afdwingbaar; kernzin uit het kustpact: ‘partijen delen de intentie om nieuwe recreatieve bebouwing op het strand en in de duinen te concentreren in reeds bebouwde gebieden en reeds vergunde ontwikkellocaties.’ De afspraken lopen af op 31 december 2025.
Compromis
Het kustpact laat dingen buiten beschouwing: Friesland, de Zeeuwse zeearmen en het binnenland grenzend aan de duinen. Het is een compromis. Maar, zegt beschermdekust.nl, ‘dankzij dit pact ziet de kust er over 20 jaar echt ongerepter uit dan zonder deze afspraken!’ Marc van den Tweel, algemeen directeur van Natuurmonumenten: “Met dit kustpact laten alle betrokken partijen zien dat de unieke kwaliteiten van onze kust – het grootste natuurgebied van Nederland – voor altijd beschermd moeten worden. Dat is enorme winst voor ons land, en voor alle fans van de kust. Door dit kustpact kunnen onze kinderen ook nog genieten van de lege, ongerepte landschappen waar wij zo van genieten.”
Kritiek
Eensgezindheid en blijdschap alom. Is er helemaal geen kritisch geluid te horen? In Noord-Holland is Groenlinks tegen. Het pact is volgens hen veel te vrijblijvend, niets is voorgeschreven of afdwingbaar. Statenlid Fred Kramer: “Weliswaar wordt nieuwe bebouwing begrensd in daarvoor aangewezen zones, maar er wordt met geen woord gerept over bij voorbeeld de bebouwingsdichtheid. Ook wordt bebouwing buiten die zones niet uitgesloten, mogen bestaande bedrijven in beginsel uitbreiden en wordt er soepel omgegaan met reeds lopende plannen. Dat belooft weinig goeds.”
En om er zelf iets aan toe te voegen: er is in het pact geen enkel concreet voornemen te vinden. Om de geloofwaardigheid te versterken had men bijvoorbeeld een aantal te stichten strandreservaten in de afspraken op te nemen. Mooie opdracht voor de provincies.
Zijn provincies en gemeenten sterk genoeg?
Veel zal afhangen van de manier waarop provincies en gemeenten het kustpact zullen uitwerken. Met name provincies krijgen een sleutelrol bij vaststellen waar gebouwd mag worden en waar niet. Om met nos.nl te spreken: ‘zij bepalen straks tot op de centimeter nauwkeurig waar de scheidslijn komt.’ Pas als het kustpact is uitgewerkt in structuurvisies, verordeningen en bestemmingsplannen weten we echt waar we aan toe zijn. De strijd is nog niet gestreden.
Voor Noord-Holland gaat de provincie dit voorjaar aan het werk om het kustpact verder uit te werken. Natuurbeheerders PWN, Natuurmonumenten en Landschap Noord-Holland hebben al een voorzet gedaan voor zonering. Stichting Duinbehoud stelt zich positief op maar is men zich bewust van de vele zwakke schakels in deze kustverdediging?
Hamvraag is of de overheden sterk genoeg zullen blijken. Een ontmoedigend voorbeeld van zwakte heeft zich in 2016 voorgedaan op Texel. Daar heeft een grote recreatieondernemer stilletjes met grote graafmachines een campingterrein uitgebreid – ondanks bescherming vanuit Natura2000 en de kustveiligheid. Wat heb je aan een kustpact als gemeente, provincie, Staatsbosbeheer en het Hoogheemraadschap zitten te slapen?
Het Kustpact is geen eindresultaat, maar een tussenstation. Bovendien is het een zwaar bevochten compromis. Er is een jaar lang keihard over onderhandeld. Ik ben ervan overtuigd dat we er als natuurorganisaties alles hebben uitgesleept wat er op dit moment in zit.
Het strand was vogelvrij
We komen uit een situatie waarin het strand vogelvrij was. Met juridische middelen konden we (seizoens- of jaarrond) bebouwing op het strand bijna nergens tegenhouden. Ook niet voor, of in, de Natura 2000 gebieden. Regie en visie op de ruimtelijke ordening aan de kust waren ver te zoeken. Met de campagne ‘Bescherm de kust’, hebben we veel publieke belangstelling gegenereerd en is het probleem op de politieke agenda’s gezet. Maar vervolgens moesten er stappen gezet worden om het beleid ook echt te wijzigen. Daarbij ontkom je niet aan nuancering en het sluiten van compromissen. Maar het feit dat in het Kustpact is afgesproken dat de provincie de regie gaat voeren en een zonering vast gaat leggen in haar beleid, is dikke winst.
Visie, regie en bescherming
De aanloop naar het Kustpact heeft in Zuid-Holland, samen met een jarenlange lobby van Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland en Duinbehoud, al geleid tot ruimtelijke bescherming van het strand voor de beschermde duingebieden. Daar mag dus niet meer gebouwd worden! In Zeeland is een provinciale kustvisie ontwikkeld (nog niet vastgesteld), waar natuurorganisaties, als gelijkwaardige partners, een stempel op hebben kunnen drukken.
Zonering en regie in Noord-Holland
Noord-Holland loopt achter, maar er zit wel beweging in. Een jaar geleden, toen de campagne Bescherm de Kust op zijn hoogtepunt was, hadden we als campagnepartners op initiatief van Landschap Noord-Holland een gesprek met Statenleden. Dankzij de campagne wilden ze eindelijk naar ons verhaal luisteren, maar zonering en regie, daar wilden ze het toen nog niet over hebben. Dankzij het Kustpact is het proces om tot een zonering te komen nu opgestart bij de ontwikkeling van een toekomstperspectief voor de Noord-Hollandse kust. En de provincie neemt daarin de regie. Ook hierbij zitten de natuurorganisaties er bovenop, om eruit te slepen wat erin zit voor een mooi natuurlijk kustlandschap.
Overigens kan het geen kwaad als er partijen zijn die nog even blijven roepen dat dit allemaal nog niet ver genoeg gaat. Aan de andere kant van het spectrum wordt ook heel hard geroepen dat de groene maffia de economie van de kust frustreert en dat het Kustpact veel te ver gaat.
Veel dank voor de reactie.
Groene maffia bestaat niet. Er zijn alleen nette clubs die met bescheiden middelen meepraten. En heel veel individuen in kunst- en cultuursector & journalistiek met warm hart voor duin en zee.
Voor de helderheid van de dialoog is het prettig als natuurclubs als Duinbehoud hun doelen en woordkeus helder houden. Fijn als er een ‘kustvisie’ is, een ‘zonering’ komt of een ‘pact’ is gesloten, maar vooral concreet blijven kijken naar gebieden en de natuur: gaan die vooruit na de rampeeuw (de 20e). Geen duinzand in de bestuurlijke oogjes laten strooien al zijn we blij met ‘dynamisch kustbeheer’ waardoor menig fietspad en strandopgang van het vers stuivende zand zal moeten worden ontdaan. Er bovenop zitten (op dat duin) en kijken waar de kust mooi is, mooi blijft en waar iets nog echt te winnen valt. Kan Duinbehoud in haar jubileumjaar een lijst met echte pijnpunten publiceren? En ook waar recent echt verbeteringen kwamen?