over de site | contact | info auteurs | toegang auteurs
  • Home
  • Nieuws
  • Thema’s
    • Ontstaan van de kust
      • Duinen als zeewering
      • Klimaat en duinen
    • Archeologie
    • Zeedorpen
    • Jacht
    • Duinlandbouw
    • Cartografie
    • Veldnamen
    • Militaire kustverdediging
    • Waterwinning
    • Natuur en landschap
      • Flora en vegetatie
      • Fauna
      • Bos
      • Natuurbeheer
    • Strand
    • Recreatie
    • Beeldende kunst
  • Gebieden
    • Zeeland
    • Zuid-Hollandse eilanden
    • Zuid-Hollandse vasteland
    • Zuid-Kennemerland
      • Amsterdamse Waterleidingduinen
      • Nationaal Park Zuid-Kennemerland
      • Kennemerstrand
    • Noord-Kennemerland
      • Wijk aan Zee
      • Noordhollands Duinreservaat
      • Bergen
      • Schoorlse Duinen
    • Noordkop
      • Camperduin-Petten
      • Zwanenwater
      • Zijpe- en Hazepolder
      • Callantsoog
      • Noordduinen
      • Den Helder
    • Texel
      • Zuidpunt van Texel
      • Duinen bij Den Hoorn
      • Duinen bij De Koog
      • Ten noorden van De Koog
    • Vlieland
    • Terschelling
    • Ameland
    • Schiermonnikoog
    • Rottumerplaat / Rottumeroog
  • Landschapselementen
    • Eendenkooien
    • Landgoederen
    • Wegen en paden
    • Kanalen
    • Stuifdijken
    • Agrarisch
    • Militair
    • Heemtuinen
    • Recreatief
  • Portretten
  • Onderzoek
  • Hotspots
  • Natuurmedia
rss

Artikel

23
JUL
2015

Spanjaards Duin – De eerste vijf jaar van nieuw aangelegde natuur

Frank van der Meulen en Bert van der Valk
Delfland en SolleveldDuinen als zeewering
Tags : duinvallei, grijze duinen, natuurontwikkeling, Ter Heijde, zandsuppleties, zwakke schakels
Posted By : Nico van der Wel
Comments : 0

Overgenomen uit Duin, jaargang 2015 nr. 2 (tijdschrift van de Stichting Duinbehoud)

In de winter van 2008/2009 is voor de Delflandse kust een nieuw duingebied aangelegd. Dit ‘Spanjaards Duin’ moet compensatie bieden voor de negatieve effecten van Maasvlakte 2 op de duinen van Voorne en Solleveld & Kapittelduinen. Hoe gaat het nu, ruim vijf jaar later, met een van Nederlands jongste duingebieden? Ontwikkelt zich de geplande natuur en valt er al wat te zien?

Het is in Europa niet eerder voorgekomen dat er een nieuw duingebied wordt aangelegd dat meteen als Natura 2000-gebied is aangewezen. Op deze manier is de compensatieverplichting officieel vastgelegd. Om de verwachte negatieve effecten van extra stikstof in de bestaande Natura 2000-duingebieden rond Maasvlakte 2 te compenseren moeten in Spanjaards Duin circa tien hectare grijze duinen en circa zes hectare vochtige duinvallei met een populatie van de groenknolorchis worden ontwikkeld. Zo werkt de Europese Habitatrichtlijn: aantasting van beschermde natuur is – onder strenge voorwaarden – mogelijk, maar de aangetaste natuur moet worden gecompenseerd.

Spanjaards Duin gezien naar het zuiden. De werking van de wind is duidelijk te zien. Links de oude zeereep, daarvoor een nieuwe rij duintjes met veel vers zand, ingevangen door krachtige helmpollen. In het midden de nog droge, zich verlagende vallei. Rechts de nieuwe zeereep en daarachter de zee en Maasvlakte 1 op de achtergrond. Foto: Bert van der Valk

Spanjaards Duin gezien naar het zuiden. De werking van de wind is duidelijk te zien. Links de oude zeereep, daarvoor een nieuwe rij duintjes met veel vers zand, ingevangen door krachtige helmpollen. In het midden de nog droge, zich verlagende vallei. Rechts de nieuwe zeereep en daarachter de zee en Maasvlakte 1 op de achtergrond. Foto: Bert van der Valk

Wind en zand

Bij de ontwikkeling van Spanjaards Duin is er bewust voor gekozen om de natuur zelf zo veel mogelijk het werk te laten doen. Tot nu toe is dat goed uitgepakt. De natuurlijke processen van verstuiving en (grond)water overheersten in de afgelopen vijf jaar.
De wind neemt zand van het strand naar het nieuwe duingebied en verder. Op de gedeelten van de nieuwe zeereep waar meteen bij de aanleg helm was geplant werd veel zand ingevangen. Daardoor hoogde het duin flink op, tot wel enkele meters. Op andere, niet ingeplante plaatsen nam de wind het zand weg en verlaagde het oppervlak. Dit gebeurde ook in de vallei achter de aangelegde zeereep waardoor de bodem lager werd en nog steeds verlaagt. Uitstuiven is nodig, omdat de vallei anders niet nat genoeg wordt. Op dit moment is het gewenste oppervlak nog niet bereikt. Het grondwater in de vallei stijgt nog langzaam. Dat draagt ook bij aan het ontstaan van de juiste, vochtige condities voor de vestiging van planten van duinvalleien. Niet alleen het winterstuiven verplaatst veel zand, ook het zomerstuiven. Dat kunt u merken als u er op een winderige zomerdag bent. Hoe actief het stuif- en vastlegproces is, bleek in augustus 2014: een zeewaarts aangeplante helmstrook hoogde in een paar stormachtige dagen met een meter op.

Zeeraket pioniert. Foto: Bert van der Valk

Vlakte met zeeraket. Foto: Bert van der Valk

De zoetwaterbel groeit

Zeeraket, een van de meest talrijke pionierplanten in Spanjaards Duin. Foto: Sytske Dijksen

Zeeraket, een van de meest talrijke pionierplanten in Spanjaards Duin.
Foto: Sytske Dijksen

In de afgelopen jaren is de ondergrond van Spanjaards Duin ontzilt. Langzaam maar zeker gaat zich hier een zoete grondwaterbel vormen, nodig voor de vestiging van vochtige duinvalleivegetaties. De grondwaterstanden worden met regelmaat gemeten. Op een aantal plaatsen ligt het grondwaterniveau al redelijk dicht onder de valleibodem, zo’n 40-50 centimeter, maar dit is nog niet hoog genoeg. Echte vochtige duinvalleivegetaties gedijen het beste bij een grondwaterstand die ‘s winters net boven het maaiveld staat en ‘s zomers zo’n 30 centimeter er onder. Toch blijft regenwater al wel eens staan in de laagste delen van de vlakte.
In de ondergrond zit de zoetwaterbel al tot ongeveer vier meter diepte. De vegetatie bevindt zich nog in de pionierfase. Afgezien van de met helm beplante zeereep is de bodem nog vrijwel onbegroeid. Hier en daar groeien strandplanten als zeeraket en loogkruid. Op de nieuwe en de oude zeereep zijn de eerste plantensoorten van de grijze duinen opgedoken.

Beheer

In een dichtbevolkt gebied als het Westland is dit nieuwe duinterrein een aanwinst. Het Zuid-Hollands Landschap voert samen met vrijwilligers het beheer. Er zijn er al enkele bijzondere waarnemingen gedaan. Zo heeft de bontbekplevier gebroed en is er regelmatig bezoek van vossen. Spanjaards Duin is al een mooi stuk natuur geworden, met een voor de kust van West-Nederland ongebruikelijk hoge graad van dynamiek. Het beheer is er vooral op gericht om het dynamische karakter van het gebied te behouden. Opslaande duindoorns worden uitgetrokken en zwerfafval wordt periodiek opgeruimd. Het Zuid-Hollands Landschap wordt in het beheer bijgestaan door een commissie met vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat, Deltares, het Hoogheemraadschap van Delfland, het Havenbedrijf van Rotterdam, Stichting Duinbehoud en de Omgevingsdienst Haaglanden. De partijen hebben weliswaar verschillende belangen maar zij werken samen aan de ontwikkeling van een fraai stuk nieuwe duinnatuur.

Zijn we op de goede weg?

Langzaam maar zeker zijn zich de juiste omstandigheden voor grijze duinen en vochtige duinvalleivegetaties aan het vormen. Naar verwachting blijft het gebied nog een flink aantal jaren dynamisch, maar dat zal langzaam afnemen als de begroeiing toeneemt. Het zal nog wel tien tot vijftien jaar duren voordat het hele gebied begroeid is met de doelhabitats. Deze geleidelijke, vrijwel natuurlijke ontwikkeling is echter geheel volgens plan.
Na de teloorgang van De Beer is er geen dynamisch duingebied rond de riviermondingen aanwezig geweest. De kansen voor natuurontwikkeling van kustduinen moeten goed benut worden. Een monitoringprogramma houdt de ontwikkelingen nauwkeurig bij. Spanjaards Duin is een experiment op praktijkschaal geworden, waar veel te zien is over de interactie tussen stuifzand en plantenwereld. Het gebied vervult zo een belangrijke rol in het leren omgaan met het beheer van een stuk dynamische kust. Voor de liefhebber van natuurlijke dynamiek, ruimte en rust is er nu al veel te genieten!

Frank van der Meulen is adviseur bij Frank van der Meulen Consultancy.
Bert van der Valk is werkzaam bij Deltares.

Bontbekplevieren, Bonte Strandloper en een Steenloper. Foto: René van Rossum

Bontbekplevieren, Bonte Strandloper en een Steenloper. Foto: René van Rossum

Gerelateerde artikelen:

  1. Vijf vragen over de kustwerken bij Petten
  2. De ‘Hondsbossche duinen’ Nieuwe duinen voor de Hondsbossche Zeewering 
About the Author

Social Share

    Leave a Reply Reactie annuleren

    *
    *

    Digitale documentatie duinen Voorne

    Overzichtskaart hotspots: wandelingen met bijzondere planten

    hotspots duinen wandeling Bezoek hotspots bloeiende duinen

    Boeken

    Duinen en mensen Voorne

    Aan rijkdom is op Voorne geen gebrek.
    42,50

    Bestel

    Bloeiende duinen

    'Een ‘must-have’ voor planten- en duinliefhebbers.’ (Bionieuws)
    van 29,50 naar 19,50

    Bestel

    Het vroon ontrafeld

    40 jaar waterwinning en natuurherstel in de Middel-en Oostduinen op Goeree

    Bestel

    Duinen en mensen Noordkop & Zwanenwater

    De slankste kuststrook van ons land. Waar duin en dijk vervloeien. Slechts 17,50.

    Bestel

    Duinen en mensen Texel

    De Texelse duinen en kwelders zijn van een betoverende schoonheid. Slechts 9,50

    Bestel

    Niet zonder elkaar

    Beste natuurboek van 2015 en zeer actueel
    nu 9,50 ook als pdf

    Bestel

    Het achterboek: online achtergronden bij Bloeiende duinen

    Aanmelden nieuwsbrief



    Doorzoek alle artikelen

    • De hoogste tijd om een nieuwe kustlijn te bouwen https://t.co/SMbSKy4Jx0 via @nrc De droom van baggeraars of definitieve breuk met natuur? over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/z8LOuHxS6x over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/MKj2wPyoUe over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KnLt93 over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KntRKt over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/NHMol9ZqCv over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/GJfzDwligz over a year ago
    • Hotspot Hoek van Holland: nieuwe vallei en groene strand https://t.co/665qaA6IE7 https://t.co/7i5BcbHm7I over a year ago
    • Het verborgen duin https://t.co/N1tYABTHO7 https://t.co/ixXaeJCBIS over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/OIhH95kvbP over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/G8iQPhjqv3 over a year ago
    • Veldonderzoek naar effecten opspuiten zand https://t.co/bLkwZkPmuI over a year ago
    • Hotspot Vuurbaakduin: 10 soorten in beeld https://t.co/itaSWqGOtM over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/5nEG3Jxlgo over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/GabP5KkEMJ over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/uxlVMSBgMf over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/tvLtuZtPWD over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/9PatwTug0r over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/ziBpNBr6Ti over a year ago
    • Hotspot Coepelduynen: 10 soorten in beeld https://t.co/COzYeEpx67 https://t.co/qgCJUMKjwZ over a year ago

    Auteurs

    Auteurs die een verhaal + beeld over een duinthema of over een gebied breed willen verspreiden kunnen contact met de redactie opnemen. Het kan gaan om nieuwe verhalen, maar ook om bestaande artikelen in de vorm van een pdf. De redactie zoekt ook correspondenten: contactpersonen in een bedrijf / instelling of vereniging. Een correspondent kan de redactie van duinenenmensen.nl in contact brengen met een of meer auteurs, of bestaande artikelen aanleveren. Informatie voor auteurs Auteurs van boeken Duinen en mensen en hun bijdrages op deze site

    Duinen en mensen boeken

    Duinen en mensen is een serie boeken over de Nederlandse kust. Cultuur en natuur van het kustlandschap worden gelijkwaardig en veelzijdig beschreven. Met honderden nieuwe kaarten en de laatste stand van wetenschap. Kennemerland (2009), Noordkop en Zwanenwater (2011) en Texel (2013). Bestel
    Deze site is een initiatief van Uitgeverij Natuurmedia, en tot stand gekomen met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds


    KVK nr.: 37075141 - BTW nr.: NL074839743B01 - Adres: Nieuwendijk 2, 3252 LK Goedereede - Tel: 06 51 79 29 79
    Redactie: Rolf Roos, Nico van der Wel,
    Machiel van Wijngaarden, Danny Zuurbier


    Wilt u deze site steunen? Klik hier.

    Ontwerp en ontwikkeling: toomanywords.nl