2 maart 2019 verschijnt eindelijk Bloeiende duinen, maar we plaatsen periodiek een kort verhaal er uit online. Het fijne van online-publiceren is dat de foto’s net wat meer ruimte kunnen krijgen en er bijzondere foto’s extra bij  kunnen, zoals de magnifieke van Gerard Oostermeijer van verschroeide heide, augustus 2018. Het vervelende van online is weer dat je dit  verhaal niet in het perspectief ziet van het grotere verhaal: van de Schoorlse duinen, van de vastelandsduinen, van de Nederlandse duinen. En hoe verhoudt dit project zich tot de vele andere projecten met natuurherstel langs de kust? Lees Bloeiende duinen.

Boswachter Laurens Bonekamp, 2018 op de hoog opgestoven drempel van de Kerf, juni 2018

20 jaar De Kerf

In 1997 waren de Schoorlse duinen wereldnieuws door een revolutionaire maatregel. Waren de Nederlanders gek geworden? Tussen strandpaal 30.50 en 30.75 werd in de zeereep een gat gegraven van 100m breed, tot een niveau van 1,5m boven NAP. De achterliggende en verdroogde Parnassiavallei, waarin de naamgever al decennia niet meer groeide, werd geplagd en in het noordelijke deel werd de valleibodem verlaagd, waarbij een oude jeneverbes moest wijken voor de vooruitgang. Het gebied kreeg een nieuwe naam: De Kerf.

Direct na aanleg stroomde de Kerf vol met zeewater. Van 1997 tot 2002 waren er 30 overstromingen, in de periode tot 2010 slechts enkele, daarna niet meer. De foto is uit 2007. Foto: Johan Bos

Foto uit 1997 van Koos Leek van Open kerf met binnengestroomd water.

De hogere ‘drempel’ wordt veroorzaakt door inwaaiend zand dat zich langs de duinvoet van zuid naar noord verplaatst onder invloed van de overwegend zuidwestelijke wind. Foto uit 2013 van Ronald van WijkHet project beoogde een toename van dynamiek, en het scheppen van overgangen van zout naar zoet en jong naar oud, met meer natuur. Hoewel het zeewater niet meer binnenkomt staan er tot op heden allerlei zoutplanten waaronder schorrezoutgras, zilte rus  en zilte zegge. Een flink deel van de kaal gemaakte zuidelijke vallei heeft zich ontwikkeld tot duingrasland met buntgras, vroege haver, zandblauwtje en lokaal smal fakkelgras, maar ook tot vochtige, zoete duinvallei. In de Parnassiavallei van nu, waar ook kalkrijker zand naar binnen kon stuiven, vestigden zich soorten van vochtige duinvalleien zoals duizendguldenkruiden, rietorchis, rond wintergroen, duinrus en dwergzegge, en mossen als kropgoudkorrelmos en vetmos. En parnassia zelf maakte haar opwachting, in gezelschap van galigaan, geelhartje, knopbies, moeraswespenorchis en sierlijke vetmuur. Deze ontwikkeling is ook te verwachten in de in 2017 geplagde valleien van Fortblink en Zeeblink ten noorden van de Kerf. En wie het gewone ook waarderen kan: de Parnassiavallei is de enige plek in het kalkarme Schoorlse duin die kalkrijk genoeg is voor een flink groeiplaats van de duindoorn.

Pad door de natte duinvallei achter de Kerf, augustus 2017. Foto Theo Baas

De Kerf was het eerste experiment met een opening in de zeereep. De kust kon het aan, maar de beoogde zilte vegetaties hielden geen stand doordat de Kerf verzandde en geen gierend windgat werd waardoor zee en vooral zand blijvend naar binnen konden komen. De natuur voegt zich na 20 jaar naar het nieuwere zoete water in een iets kalkrijker, verjongd milieu. Zo dook bijvoorbeeld moeraslathyrus op en daar moet het echt zoet voor zijn.

HOTSPOT Van Kerf naar de Parnassiavallei met wandeling langs 10 soorten staat op duinenenmensen.nl

Gerard Oostermeijer fotografeerde De Kerf met verschroeide hei, augustus 2018. De kerf ligt op de achtergrond. Waar het groen is gebleven was ook na 6 weken droogte nog (grond)water.