![](https://duinenenmensen.nl/wp-content/uploads/2018/09/menu-hotspot-icon.svg"){kind=icon}
Hotspots
Wat te doen met overtollig zand? Het zandwallenlandschap van Ouddorp
Frans Beekman
Rondom Ouddorp op het eiland Goeree vind je uitgegraven akkers met greppels en houtwallen in een landschap van bochtige weggetjes. Ze hebben tot de verbeelding sprekende namen als haaimeet en schurveling. Het zijn de resten van een bijzondere vorm van duinlandbouw. Dit authentieke zandwallenlandschap verdient alle steun om behouden te blijven.
In het tijdschrift Duin, nummer 2, 2019 van de Stichting Duinbehoud verscheen een overzichtsverhaal van historisch geograaf Frans Beekman dat we hier als pdf in zijn geheel weergeven.
In het verlengde van de dialoog onder dit artikel hebben we een link gemaakt naar het door Frans Beekman genoemde artikel van Eddy Weeda over het zeedorpenlandschap dat verscheen in Holland’s Duinen, 2018.
Prettig overzichtsartikel waarin alle termen eens goed op een rij staan en ook een interessante taalverwantschap met het Engels van ‘schurveling’ wordt aangegeven. Of zat dit woord ook in het Friese taalgebied waarvan de invloed rond 800 tot ver voorbij de Maasmonding reikte?
Het zandwallenlandschap blijkt nu een 19e eeuwse uitvinding, een reactie op waterstandsdaling. Hoe uniek in zijn verschijningsvorm op Goeree ook, we treffen dit meer langs de kust aan. Ook in reactie op grondwaterstandsdaling door drinkwaterwinning bijv. nabij Egmond zien we allerlei uitgegraven en omwalde duinlandlandjes, ook verspreid langs de binnenduinrand o.a. bij Heemkerk en Bakkum. Aan de binnenduinrand is de omzoming door elzen een andere paralel met de situatie in de delta. Ooit fraai zichtbaar in het Heemskerkerduin (nu een kaal tuinbouwgebied) en nog steeds fraai te zien in het Noordhollands Duinreservaat bij de entree naar de Kruisberg, Heemskerk. Langs de kalkrijke vastelandsduinen spreekt men sinds Henk Doing dit zo benoemde van het ‘zeedorpenlandschap’. Het is nu de vraag of de zandwallen van Ouddorp ook niet onder dit landschapstype vallen, zij het als overwegend kalkarme variant: brem en eikvaren op de wallen terwijl noordwaarts de duindoorn steeds domineert.
Frans Beekman, 7 juli 2019
De situatie in Noord- en Zuid-Holland verschilt met de vanouds geïsoleerde eilanden van Zuidwest-Nederland. In Holland zijn de binnenduinen (Oude Duinen)veelal afgegraven en ook stedelijk bebouwd. Zijn er nog resten oude verkaveling? De kunst is tot een datering van landschapselementen te komen (en soms een naamverklaring). De landjes in de buitenduinen (Jonge Duinen) bij Katwijk, Egmond zijn 19e-eeuws.
Eddy Weeda schreef over het zeedorpenlandschap in Holland’s Duinen nr. 72 (november 2018) en nam daarin ook Ouddorp en omgeving mee. De hele binnenduinrand in Nederland is onderzoek waard!