over de site | contact | info auteurs | toegang auteurs
  • Home
  • Nieuws
  • Thema’s
    • Ontstaan van de kust
      • Duinen als zeewering
      • Klimaat en duinen
    • Archeologie
    • Zeedorpen
    • Jacht
    • Duinlandbouw
    • Cartografie
    • Veldnamen
    • Militaire kustverdediging
    • Waterwinning
    • Natuur en landschap
      • Flora en vegetatie
      • Fauna
      • Bos
      • Natuurbeheer
    • Strand
    • Recreatie
    • Beeldende kunst
  • Gebieden
    • Zeeland
    • Zuid-Hollandse eilanden
    • Zuid-Hollandse vasteland
    • Zuid-Kennemerland
      • Amsterdamse Waterleidingduinen
      • Nationaal Park Zuid-Kennemerland
      • Kennemerstrand
    • Noord-Kennemerland
      • Wijk aan Zee
      • Noordhollands Duinreservaat
      • Bergen
      • Schoorlse Duinen
    • Noordkop
      • Camperduin-Petten
      • Zwanenwater
      • Zijpe- en Hazepolder
      • Callantsoog
      • Noordduinen
      • Den Helder
    • Texel
      • Zuidpunt van Texel
      • Duinen bij Den Hoorn
      • Duinen bij De Koog
      • Ten noorden van De Koog
    • Vlieland
    • Terschelling
    • Ameland
    • Schiermonnikoog
    • Rottumerplaat / Rottumeroog
  • Landschapselementen
    • Eendenkooien
    • Landgoederen
    • Wegen en paden
    • Kanalen
    • Stuifdijken
    • Agrarisch
    • Militair
    • Heemtuinen
    • Recreatief
  • Portretten
  • Onderzoek
  • Hotspots
  • Natuurmedia
rss

Artikel

01
DEC
2022

De mooiste groep planten is toevallig ook de grootste

Achterboek Bloeiende duinenFlora en vegetatieUitgelicht
Tags : recensie
Posted By : Rolf Roos
Comments : 1

Rolf Roos, 1 december 2022

Voor me ligt een even wonderlijk als bijzonder boek. Het eerste hoofdstuk, de eerste paragraaf van deze ‘Nova Flora Neerlandica deel 2’ luidt:  ‘De geschiedenis van de Nederlandse caricologie’. Kortom een werk dat de auteurs niet schreven voor de gemiddelde geraniumliefhebber, maar voor de vastbijters die weten dat ‘caricologie’ de ‘kennis van het geslacht Carex’ betekent en ‘Carex ‘ een plantengeslacht is dat de onbeduidende Hollandse naam ‘zegge’ heeft gekregen. Dat het boek niet gewoon de ‘Nieuwe Nederlandse Flora’ heet, verkleint de afstand tussen auteurs en beginnende plantenliefhebber niet, maar dit zal geheel onterecht blijken. Het binnenwerk is goed verzorgd Nederlands.

Van de 235 Europese zeggesoorten komen er ruim 60 in ons land voor. Laat u niet uit het veld slaan. Sta even stil hoeveel soorten zegge u zelf kent en spiegel dat aan de geboden collectie. In de duinen en langs de kust staan vele soorten, van zandzegge tot dwergzegge, van blauwe tot zilte zegge.

Al die zegges hebben op het eerste gezicht een minder aantrekkelijk uiterlijk (sprieterig, groen, bruin, propperig), maar wie zich buigt, op de knieën gaat en oog heeft voor de details in de kleuren bruin, geel en groen wordt getrakteerd op een floristisch driesterrenrestaurant. Meteen het hoogtepunt: de vlozegge met bij aanraking en na rijping wegspringende bloemdelen. Frappant bij de vlozegge is het vlo-achtige uiterlijk dat de zgn. urntjes hebben. NB ‘urntjes’ is een term die alleen caricologen gebruiken: het zijn de mini-doosjes met daarin verstopt de bloemdelen, waar tijdens de bloei meeldraden of stempels uithangen, en die later het zaadje bevatten.

Vlozegge met naar beneden hangende urntjes die bij aanraking wegspringen. Foto uit besproken boek.

Kortom een boek om van te smullen, al is dat niet het doel. Het doel is ordening. Welke soorten en ondersoorten zijn er en hoe houd je die uit elkaar. Met topfoto’s uiteraard, zoals van de vlozegge.

Er is een waar legioen van kleine zeggesoorten, die meestal groeien in natte gebieden en ingetogen en niet zelden ook bedreigd zijn, met een paar uitzonderingen. De droogteminnende, uiterst algemene en door ‘stikstof’ zelfs woekerende zandzegge in duinen en op zandgronden is de meest opvallende. De grote hangende zegge, zeer zeldzaam in het wild voor 1990, is in enkele decennia overal in natte bossen en plantsoenen komen groeien, zonder dat daar een goede verklaring voor wordt gegeven. De hand van de tuinman en veel kiemkrachtig zaad spelen een rol. Warmte wellicht? En die dwergzegge van jonge duinvalleien: fors vooruit gegaan door honderden herstelprojecten: kale vochtige bodems waren de nieuwe zaaibedjes.

De schijnbaar economisch nutteloze zeggen zijn een feest voor ecologen, vegetatiekundigen en plantensystematici. Maar de plantenkenners zitten in een vreemde spagaat. De geschiedenis leert dat elke zeggegids dikker wordt, de biodiversiteit in ons land neemt als geheel toe. Dat heeft twee hoofdoorzaken: meer kennis (zo werd zelfs de verloren gewaande veenzegge in 2006 in ons land (terug?) gevonden) en steeds meer verwilderende import. Ook bij deze groep planten blijken namelijk vele nieuwkomers te arriveren, waaronder opvallend veel Amerikanen, en langzaam een plek in ons landschap te vinden. Maar in het natuurrijke landschap zelf zijn de kritische zeggensoorten van blauwgrasland en moeras nog wel aanwezig. Vaak uit landbouwgebieden verdreven tot in de resterende natuurreservaten. Natuurlijk, bermzegge staat nog overal en moeraszegge groeit langs sloten en kanalen, maar de kleintjes, daar gaat het om. De nietige vlozegge, die een urenlange zoektocht waard is, is de heilige graal voor de zeggeliefhebber. Bovendien zijn vlozegges, net als veel andere zegges, door hun fijnzinnige voorkeur voor een bijzonder milieutype buitengewoon schaars.  Kijk op de rand van net niet te natte, oudere, licht verzuurde duinvalleien met een beetje kalkrijke kwel.

Drienervige zegge. Foto Ronald van Wijk.

Dat uitgerekend die ene soort waarvan ons landje het hart vormt van een klein Europees verspreidingsgebied, de veel in duinvalleien voorkomende drienervige zegge, het lelijkste jongetje van de klas is, maakt de uitdaging om ze in mooie boeken te beschrijven er  alleen maar groter op.

Bestellen bij de KNNV-uitgeverij via deze link. 39,50

 

Gerelateerde artikelen:

  1. Atlas van de Noord-Hollandse Flora (recensie)
  2. Orchideeën van de Benelux, bespreking van een zwaargewicht
  3. Paddenstoelen zeereep in de schijnwerpers
About the Author

Social Share

    One Comment

    1. R.van der Schaar 4 december, 2022 at 09:04 Reply

      Alle soorten zijn eenduidig en volledig beschreven ook hybriden
      Bij de publicatie van deel 1 werd echter hoog opgegeven over het gebruik van een foto studio. Dit deel heeft daar geheel!! van afgezien met het argument dat het jaren extra werk zou kosten. Op z’n minst zou je vergelijkende detail foto’s verwachten van de voor determinatie belangrijke kenmerken van de urntjes en dat kost geen jaren werk!!
      Dat laatste zou ook met pentekeningen kunnen maar ook die ontbreken geheel.
      Een eigen foto studio inrichten voor deze Flora en deze vervolgens bij dit deel niet gebruiken is een gemiste kans.

    Leave a Reply Reactie annuleren

    *
    *

    Digitale documentatie duinen Voorne

    Overzichtskaart hotspots: wandelingen met bijzondere planten

    hotspots duinen wandeling Bezoek hotspots bloeiende duinen

    Boeken

    Duinen en mensen Voorne

    Aan rijkdom is op Voorne geen gebrek.
    42,50

    Bestel

    Bloeiende duinen

    'Een ‘must-have’ voor planten- en duinliefhebbers.’ (Bionieuws)
    van 29,50 naar 19,50

    Bestel

    Het vroon ontrafeld

    40 jaar waterwinning en natuurherstel in de Middel-en Oostduinen op Goeree

    Bestel

    Duinen en mensen Noordkop & Zwanenwater

    De slankste kuststrook van ons land. Waar duin en dijk vervloeien. Slechts 17,50.

    Bestel

    Duinen en mensen Texel

    De Texelse duinen en kwelders zijn van een betoverende schoonheid. Slechts 9,50

    Bestel

    Niet zonder elkaar

    Beste natuurboek van 2015 en zeer actueel
    nu 9,50 ook als pdf

    Bestel

    Het achterboek: online achtergronden bij Bloeiende duinen

    Aanmelden nieuwsbrief



    Doorzoek alle artikelen

    • De hoogste tijd om een nieuwe kustlijn te bouwen https://t.co/SMbSKy4Jx0 via @nrc De droom van baggeraars of definitieve breuk met natuur? over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/z8LOuHxS6x over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/MKj2wPyoUe over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KnLt93 over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KntRKt over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/NHMol9ZqCv over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/GJfzDwligz over a year ago
    • Hotspot Hoek van Holland: nieuwe vallei en groene strand https://t.co/665qaA6IE7 https://t.co/7i5BcbHm7I over a year ago
    • Het verborgen duin https://t.co/N1tYABTHO7 https://t.co/ixXaeJCBIS over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/OIhH95kvbP over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/G8iQPhjqv3 over a year ago
    • Veldonderzoek naar effecten opspuiten zand https://t.co/bLkwZkPmuI over a year ago
    • Hotspot Vuurbaakduin: 10 soorten in beeld https://t.co/itaSWqGOtM over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/5nEG3Jxlgo over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/GabP5KkEMJ over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/uxlVMSBgMf over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/tvLtuZtPWD over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/9PatwTug0r over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/ziBpNBr6Ti over a year ago
    • Hotspot Coepelduynen: 10 soorten in beeld https://t.co/COzYeEpx67 https://t.co/qgCJUMKjwZ over a year ago

    Auteurs

    Auteurs die een verhaal + beeld over een duinthema of over een gebied breed willen verspreiden kunnen contact met de redactie opnemen. Het kan gaan om nieuwe verhalen, maar ook om bestaande artikelen in de vorm van een pdf. De redactie zoekt ook correspondenten: contactpersonen in een bedrijf / instelling of vereniging. Een correspondent kan de redactie van duinenenmensen.nl in contact brengen met een of meer auteurs, of bestaande artikelen aanleveren. Informatie voor auteurs Auteurs van boeken Duinen en mensen en hun bijdrages op deze site

    Duinen en mensen boeken

    Duinen en mensen is een serie boeken over de Nederlandse kust. Cultuur en natuur van het kustlandschap worden gelijkwaardig en veelzijdig beschreven. Met honderden nieuwe kaarten en de laatste stand van wetenschap. Kennemerland (2009), Noordkop en Zwanenwater (2011) en Texel (2013). Bestel
    Deze site is een initiatief van Uitgeverij Natuurmedia, en tot stand gekomen met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds


    KVK nr.: 37075141 - BTW nr.: NL074839743B01 - Adres: Nieuwendijk 2, 3252 LK Goedereede - Tel: 06 51 79 29 79
    Redactie: Rolf Roos, Nico van der Wel,
    Machiel van Wijngaarden, Danny Zuurbier


    Wilt u deze site steunen? Klik hier.

    Ontwerp en ontwikkeling: toomanywords.nl