over de site | contact | info auteurs | toegang auteurs
  • Home
  • Nieuws
  • Thema’s
    • Ontstaan van de kust
      • Duinen als zeewering
      • Klimaat en duinen
    • Archeologie
    • Zeedorpen
    • Jacht
    • Duinlandbouw
    • Cartografie
    • Veldnamen
    • Militaire kustverdediging
    • Waterwinning
    • Natuur en landschap
      • Flora en vegetatie
      • Fauna
      • Bos
      • Natuurbeheer
    • Strand
    • Recreatie
    • Beeldende kunst
  • Gebieden
    • Zeeland
    • Zuid-Hollandse eilanden
    • Zuid-Hollandse vasteland
    • Zuid-Kennemerland
      • Amsterdamse Waterleidingduinen
      • Nationaal Park Zuid-Kennemerland
      • Kennemerstrand
    • Noord-Kennemerland
      • Wijk aan Zee
      • Noordhollands Duinreservaat
      • Bergen
      • Schoorlse Duinen
    • Noordkop
      • Camperduin-Petten
      • Zwanenwater
      • Zijpe- en Hazepolder
      • Callantsoog
      • Noordduinen
      • Den Helder
    • Texel
      • Zuidpunt van Texel
      • Duinen bij Den Hoorn
      • Duinen bij De Koog
      • Ten noorden van De Koog
    • Vlieland
    • Terschelling
    • Ameland
    • Schiermonnikoog
    • Rottumerplaat / Rottumeroog
  • Landschapselementen
    • Eendenkooien
    • Landgoederen
    • Wegen en paden
    • Kanalen
    • Stuifdijken
    • Agrarisch
    • Militair
    • Heemtuinen
    • Recreatief
  • Portretten
  • Onderzoek
  • Hotspots
  • Natuurmedia
rss

Artikel

28
FEB
2017

Duinbeeld. Franciscus Andreas Milatz: Gezicht van Overveen op Haarlem (ca 1800)

Boudewijn Bakker & Rolf Roos
Beeldende kunst
Tags : duinbeeld, media, schilderij
Posted By : Boudewijn Bakker
Comments : 0

Franciscus Andreas Milatz (1764-1808)
Gezicht vanaf de duinzoom te Overveen op Haarlem
Ca 1800
Pen in grijs, penseel in kleur
23 x 37 cm
Opschrift: ?
Haarlem, Provinciaal Archief Noordholland, inv.nr. NL-HlmNHA_53004174

Kunsthistorie

De Haarlemse kunstenaar Milatz was van beroep handschoenmaker en daarnaast een begaafd amateurtekenaar en -etser. Hij kreeg als jongen les van de bekende tekenaar Paul van Liender, die hem meenam op zijn wandelingen rondom de stad.
Hij was o.a. sinds 1799 lid van het Haarlemse Teekencollegie, samen met o.a. Hermanus van Brussel en Wijbrand Hendriks. Vermoedelijk was zijn kunstenaarschap vooral een liefhebberij. Toch zijn er veel werken van hem bewaard gebleven, zowel strikt topografische gezichten als vrijere en soms gefantaseerde landschappen. Zijn voorliefde had de landelijke omgeving van zijn woonplaats.
Milatz bewonderde de grote meesters van de zeventiende eeuw. Hier heeft hij zich kennelijk laten inspireren door de ‘Haarlempjes’ van Jacob van Ruisdael, met dien verstande dat hij zijn gezichtspunt veel lager koos dan Ruisdael mestal deed: niet op het duin maar ervoor, dichter bij de landerijen en met meer topografische details, ook in het profiel van de stad.
In het midden van de velden staat een blekerij waarvan het hoofdgebouw en de bleekvelden helder door zonlicht worden beschenen. Verspreid over het land zien we koeien, paarden en een paar mensen.
De kunstenaar doet veel met het licht en lichteffecten. De lucht is vrij helder maar deels gevuld met zowel kleurig belichte als onbelichte wolken. Deze werpen verspreide schaduwen op het land. Ook de voorgrond is onbelicht, waardoor we als het ware in een kijkkast het landschap daarachter zien.

Locatie

Milatz laat ons hier met de zittende wandelaar aan de rand van de weg meekijken in zuid-oostelijke richting over de rechthoekig verkavelde weilanden en blekerijen tussen Bloemendaal en Haarlem. De weg langs de duinzoom is de tegenwoordige Bloemendaalseweg. Achter de eigenlijke weg loopt een parallel voetpad, dat links van de weg af en het land in loopt. Achter en beneden de twee wandelaars op dit pad loopt nog een derde weg langs een rij knotwilgen.
Aan de hand van oude kaarten en de gezichtshoek (vanuit het noordwesten, gezien de plaatsing van de Sint Bavo) is de blekerij wellicht te identificeren.

Tijd en seizoen

De wilgen lijken kortgeleden geknot (normaal in de winter)  maar de bomen en struiken zijn al zeer groen en overal tiert de begroeiing welig.

Natuur en landschap

De Bloemendaalseweg is een oude weg die sinds de middeleeuwen langs de binnenkant van de ‘jonge duinen’ loopt en die omstreeks 1800 kennelijk nog niet verhard was.
Het lijkt of rechts achter de blekerij nog delen van de oude hobbelige strandvlakte niet zijn afgegraven.
Op de voorgrond staat allerlei verschillende beplanting en geboomte, onder andere geknotte wilgen, die als we er goed naar kijken wel op een erg vreemde plek groeien: in het hoge, ter plekke droge duin. Voor een boom van moerassen en slootkanten een vreemde plek.

De schilder was mogelijk gefascineerd de de grillige vormen en heeft ze  uit hun natuurlijke biotoop overgeheveld naar het duin. Dat kan ook de reden zijn waarom ze ontdaan van groen (als winterbeeld) in het schilderij zijn geplaatst. Ook bij Jacob van Ruisdael figureert zo’n wilg in het duin, maar die staat  met de stamvoet in het water.

Literatuur
Roeland van Eijnden en Adriaan van der Willigen, Geschiedenis der vaderlandsche schilderkunst, sedert de helft der XVIII eeuw, dl. 2, Haarlem (Loosjes) 1817, p. 451-452
Ben Speet, Historische atlas van Haarlem : 1000 jaar Spaarnestad, Amsterdam (Uitgeverij Sun) 2006, p.7

Gerelateerde artikelen:

  1. Duinbeeld: vier eeuwen kunst en natuur
  2. Duinbeeld. Jan van Scorel en medewerkers: Kaart van noordelijk Noord-Holland (1552)
  3. Duinbeeld. Lambert Doomer: Gezicht vanuit de duinen op Schoorl (1670-1695)
About the Author

Social Share

    Leave a Reply Reactie annuleren

    *
    *

    Digitale documentatie duinen Voorne

    Overzichtskaart hotspots: wandelingen met bijzondere planten

    hotspots duinen wandeling Bezoek hotspots bloeiende duinen

    Boeken

    Duinen en mensen Voorne

    Aan rijkdom is op Voorne geen gebrek.
    42,50

    Bestel

    Bloeiende duinen

    'Een ‘must-have’ voor planten- en duinliefhebbers.’ (Bionieuws)
    van 29,50 naar 19,50

    Bestel

    Het vroon ontrafeld

    40 jaar waterwinning en natuurherstel in de Middel-en Oostduinen op Goeree

    Bestel

    Duinen en mensen Noordkop & Zwanenwater

    De slankste kuststrook van ons land. Waar duin en dijk vervloeien. Slechts 17,50.

    Bestel

    Duinen en mensen Texel

    De Texelse duinen en kwelders zijn van een betoverende schoonheid. Slechts 9,50

    Bestel

    Niet zonder elkaar

    Beste natuurboek van 2015 en zeer actueel
    nu 9,50 ook als pdf

    Bestel

    Het achterboek: online achtergronden bij Bloeiende duinen

    Aanmelden nieuwsbrief



    Doorzoek alle artikelen

    • De hoogste tijd om een nieuwe kustlijn te bouwen https://t.co/SMbSKy4Jx0 via @nrc De droom van baggeraars of definitieve breuk met natuur? over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/z8LOuHxS6x over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/MKj2wPyoUe over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KnLt93 over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KntRKt over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/NHMol9ZqCv over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/GJfzDwligz over a year ago
    • Hotspot Hoek van Holland: nieuwe vallei en groene strand https://t.co/665qaA6IE7 https://t.co/7i5BcbHm7I over a year ago
    • Het verborgen duin https://t.co/N1tYABTHO7 https://t.co/ixXaeJCBIS over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/OIhH95kvbP over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/G8iQPhjqv3 over a year ago
    • Veldonderzoek naar effecten opspuiten zand https://t.co/bLkwZkPmuI over a year ago
    • Hotspot Vuurbaakduin: 10 soorten in beeld https://t.co/itaSWqGOtM over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/5nEG3Jxlgo over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/GabP5KkEMJ over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/uxlVMSBgMf over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/tvLtuZtPWD over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/9PatwTug0r over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/ziBpNBr6Ti over a year ago
    • Hotspot Coepelduynen: 10 soorten in beeld https://t.co/COzYeEpx67 https://t.co/qgCJUMKjwZ over a year ago

    Auteurs

    Auteurs die een verhaal + beeld over een duinthema of over een gebied breed willen verspreiden kunnen contact met de redactie opnemen. Het kan gaan om nieuwe verhalen, maar ook om bestaande artikelen in de vorm van een pdf. De redactie zoekt ook correspondenten: contactpersonen in een bedrijf / instelling of vereniging. Een correspondent kan de redactie van duinenenmensen.nl in contact brengen met een of meer auteurs, of bestaande artikelen aanleveren. Informatie voor auteurs Auteurs van boeken Duinen en mensen en hun bijdrages op deze site

    Duinen en mensen boeken

    Duinen en mensen is een serie boeken over de Nederlandse kust. Cultuur en natuur van het kustlandschap worden gelijkwaardig en veelzijdig beschreven. Met honderden nieuwe kaarten en de laatste stand van wetenschap. Kennemerland (2009), Noordkop en Zwanenwater (2011) en Texel (2013). Bestel
    Deze site is een initiatief van Uitgeverij Natuurmedia, en tot stand gekomen met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds


    KVK nr.: 37075141 - BTW nr.: NL074839743B01 - Adres: Nieuwendijk 2, 3252 LK Goedereede - Tel: 06 51 79 29 79
    Redactie: Rolf Roos, Nico van der Wel,
    Machiel van Wijngaarden, Danny Zuurbier


    Wilt u deze site steunen? Klik hier.

    Ontwerp en ontwikkeling: toomanywords.nl