Lambert  Doomer (1624-1700)

Gezicht vanuit de duinen op Schoorl

1670-1695

Pen in bruin, penseel in grijs en groen

23,8 x 41,1 cm

opschrift: Het dorp Schorel 2 uuren van Alkmaar,

Amsterdam, Rijksmuseum, objectnummer RP-T-1948-400

Ook hier kijken we vanaf een hooggelegen plek naar een dorp met daarachter het vlakke binnenland. Op de weg zien we een paar passanten een oude vrouw met een mand op de rug, mogelijk met vangst?, een paard en wagen (vaak in gebruik als een schulpkar voor schelpen) met daarnaast een man en een hond en daarop een zittende vrouw met spullen. Geen produkten van een duinboerderijtje maar wel van  strand en de zee?

Bij elke getoond detail is de vraag of het naar een realiteit verwijst (vaak wel), of het getoonde gebruik wel op de goede locatie is afgebeeld (vaak twijfelachtig) zodat dat de schilder een mooi op zich passend detail heeft toegevoegd  om het landschap te verlevendigen. Hij heeft het dan vermoedelijk ontleend aan een situatie elders in de duinen, waar wel een pad was, zoals ter hoogte van Bergen.

De kar lijkt een schulpkar maar de lading niet (benoorden Egmond was geen schulperij). Ook de aanwezigheid van een vrouw en hond wijzen niet op schelpenoogst. Misschien zijn het vangkooien voor
konijnen? Wat wel zou passen ter hoogte van Schoorl: vangkooien voor eenden, want midden in het duin was het nat zat in die tijd. Een brave hond die de eenden kan opdrijven past bij een eendenkooi, maar of die daar lagen? Wel was er sprake van een Zwanenwater en een nog steeds bestaand Uylenvangersvlak waar men huilers (zwanen) ving.

De tekenaar moet geboeid zijn geweest door het contrast tussen de kale hoge duinen en het ordelijk bewerkte laagland met daartussen de door bomen beschutte kerk. Ook hier is de hemel half bewolkt en ligt het land deels in het licht, deels in de zwakke schaduw van de duinrand. (Dit gezicht op Schoorl is onder kunstenaars geliefd gebleven tot de dag van vandaag.)

Een verwant gezicht bij Schoorl, door Doomer getekend, is afgebeeld in veilingcatalogus H. Duval e.a., Amsterdam, 22-6-1910, nr. 93.

Landschap en vegetatie

De kaalheid van de voorgrond is niet alleen een keuze voor een mooi contrast met de groene achtergelegen polder, het was ook eeuwenlang de realiteit. Het extreem kalkarme en weinig vegetatie dragende zand van Schoorl was mede door overmatig gebruik eeuwen in verstuiving. De loopduinen bedreigden het dorp, de steile wanden, zoals bij het zandgat van Schoorl (het zandspoor) rijzen hier tot meer dan 50m hoog op. Tegenwoordig is hoog binnenduin en duinrand bebost, maar dat dateert pas vanaf 1870 en recenter.