(door Rolf Roos)

Eind maart 2022 liep ik met eigenaar Taco Verplanke een rondje door het goed onderhouden parkbos van het eeuwenoude landgoed Kooysigt aan de Heveringseweg. De februaristorm had een 170 jaar oude zwarte populier geveld, maar veel andere bijzondere bomen stonden er nog. Ook  een Amerikaanse notenboom, weliswaar op de grond na een storm in 1911, bleek nog steeds vitaal.  Hier heeft de natuur de tijd. In het parkbos worden esdoorns die er uit zaad opslaan verwijderd en zo blijft er een open bosstructuur met veel ruimte voor voorjaarsbloemen, zoals bosanemoon. De eerste wilde hyacinten lieten zich eind maart al zien en de voorjaarszonnebloem maakt zich op voor de bloei.  De eigenaar (sinds ca 2000) bleek geen nieuwe soorten in het landgoed te hebben ingebracht, alles ademde nog de sfeer van de 19e eeuw of eerder. Als plantenliefhebber speur je dan altijd rond. Tussen de dode bladeren stond speenkruid te bloeien, mooi maar ‘gewoon’. Midden op een oud pad dook een ingetogen geelgroen sterretje op die ik vanwege het brede blad op naam bracht als de bosgeelster.  We vonden een 50-tal exemplaren van deze ook landelijk gezien zeer zeldzame (maar toch niet bedreigde) soort die vrijwel alleen op landgoederen voorkomt. Soms gebruik je dan het woord ‘uniek’. Bosgeelster is voor de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden onbekend en is nu op en langs een oud bospad gevonden, mogelijk na eeuwen verwildering, want het landhuis is van 1702. Baron Theodoor baron Collot d’Escury woonde hier van 1892 tot 1932 en heeft als bomenkenner veel aanplant voor zijn rekening genomen. En mogelijk ook die zeldzame ‘stinseplant’, want zo heet deze groep van landgoedbolgewasjes.

Entree van particuliere landgoed Kooysigt (zie hiervoor verder: Duinen en mensen Voorne)

Voorpublicatie (1) over ligging Heveringen en landgoederen uit Duinen en mensen Voorne

Een goed houvast voor de ligging van de Heveringen geeft de ‘Generale Caarte’ van Heyman van Dyck uit 1695. De ‘Rockanse’ en de ‘Oost Voornse Heeveringe’, respectievelijk met één en twee huisjes erop, zijn dan samen ongeveer 250 hectare groot. Aan de oostkant van het Oostvoornse deel, tegenover Kooysight, lag de eendenkooi. Rochus Villerius verkreeg in februari 1687 van de Staten van Holland toestemming om deze eendenkooi aan te leggen en op gronden 600m ten oosten legt hij daarna zijn buiten Kooysigt aan. Op de plek van de eendenkooi liggen nu de villawijk de Waranda (correcter zou het woord ‘warande’ zijn) en daaraan grenzend het landgoed Overbosch.  Tegen de Heveringseweg aan ligt ‘de Koepad’ met de 17e-eeuwse landgoederen Kooysight en Kranenhout. Het is de geleidelijke overgang naar polderland. De veldnaam Koepad verwijst naar de route van het vee dat in de zomer in de duinen ging weiden (tot ca 1910). Kooysigt is rijk aan bosanemonen en voorjaarszonnebloemen en in 2022 vonden we hier de zeer zeldzame bosgeelster, tot nu langs de kust alleen bekend van de binnenduinrand  tussen Bergen en Den Haag.

Bosgeelster is geelgroen en slank

Speenkruid is boterbloemgeel, een beetje plomp

Voorpublicatie (2) over stinsenplanten uit: Duinen en mensen Voorne

Op veel Voorne landgoederen treffen we stinzenplanten: bol- en knolgewassen die ter verfraaiing soms al eeuwen geleden (maar m.n. de laatste  150 jaar) zijn aangevoerd en verwilderd. Vrijwel overal staat veel daslook, terwijl ook hartbladzonnebloem en wilde hyacinten veel te vinden zijn. Maar er zijn accentverschillen in de ondergroei van de landgoedbossen. Op Mildenburg staat bijvoorbeeld ook armbloemige look, op ’t Reigersnest veel winteraconiet. Oude landgoederen als Kranenhout herbergen lenteklokjes, terwijl Kooysigt rijk is aan bosanemonen. Het Overbos aan de overzijde van de Heveringsweg  is weer opvallend rijk aan aronskelken en verovert de sierlijke bolletjeskers dit bos waar esdoorns de overhand proberen te nemen. In de jongere landgoedbossen staan o.a. slanke sleutelbloem (Olaertsduyn) en stengelloze sleutelbloem (De Leyse). Wie veel voorjaarsbloemen wil moet verruiging met bramen en opslag van o.a. esdoorns en hulst inperken.

Slanke sleutelbloem uit Olaertsduyn, Voorne