“Golfweid”
Dan van Lunsen
In De Clock van Callens-Ooghe van september 1993 werd in de rubriek “Lezers schrijven ons” al eens gememoreerd aan het bestaan van een golfbaan in Callantsoog. Dit zou, aldus de schrijvende lezer William Siewertsen, omstreeks het jaar 1905 zijn geweest. De golfbaan was toen in gebruik bij Jonkheer van de Poll en Mr. Del Court van Krimpen. Meer dan deze informatie was er niet bekend maar vast staat wel dat Callantsoog naast een kolfweid ook een golfweid gehad heeft.
Het waren Schotse schaapherders die in de 15e eeuw op de ‘links’, duingebieden parallel aan de zee, uit verveling met hun herdersstaf tegen steentjes zouden hebben geslagen en hiermee de basis voor de golfsport legden. Dit licht geaccidenteerde “linksland” was door haar zandige bodem schraal en daardoor ongeschikt voor agrarisch gebruik. Wel leende het zich voor begrazing met schapen. Hierdoor bleef de vegetatie kort en ontstond er een fraai terrein om op te golfen. Een dergelijk terrein vormden ook de Kerkenollen in combinatie met een deel van de Jeweldijk (nu de Zeeweg) en waarop Mr. Aalbrecht Arent del Court van Krimpen (1856-1924) in de jaren ’90 van de 19e eeuw een van de eerste golfbanen in Nederland aanlegde.
Aan het einde van de 19e eeuw waren er slechts enkelen in ons land die golf speelden, een sport die kort daarvoor vanuit Engeland was overgewaaid. Eén van die enkelen was Baron van Brienen die in 1889 op zijn “Schaepenweide” op Clingendaal een vijf holes baan liet aanleggen waarop hij met vrienden speelde. Hieruit ontstond in 1893 in de duinen van Wassenaar “De Koninklijke Haagsche Golf & Country Club”, de eerste en nu nog oudste bestaande golfclub die ons land rijk is. Een andere stokoude golfclub is de Rosendaelsche Golfclub in Arnhem die in 1895 door Del Court van Krimpen werd opgericht en waarvoor hij voor de aanleg van de baan persoonlijk grond ter beschikking stelde. Zo rond dezelfde tijd had hij ook zijn oog laten vallen op een schraal en licht geaccidenteerd terrein in Callantsoog wat in het bezit was van zijn schoonvader en achter diens villa gelegen was.
Mr. Aalbrecht Arent del Court van Krimpen was op 26 juni 1884 te Haarlem getrouwd met Marie Henriette Prévinaire (1856-1918), een dochter van de Haarlemse katoenindustrieel en Heer van Callantsoog Marie Prosper Theodore Prévinaire (1821-1900). Schoonvader Prévinaire had in 1883 van de gemeente Callantsoog nabij de zuidelijke ingang van het dorp 86 are nollengrond gekocht waarop hij de “Groote Villa” liet bouwen. Enkele jaren later liet hij hier tegenover, grenzend aan het Kieftenglop, de villa’s Dora en Elisabeth (Liesbeth) bouwen en het waren deze twee kleine villa’s die vrijwel jaarlijks door het in Velp woonachtige echtpaar Del Court van Krimpen-Prévinaire en hun kinderen voor een korte of langere vakantie betrokken werden. Of het uit verveling kwam is niet bekend maar Del Court van Krimpen vatte het plan op om achter de villa van zijn schoonvader een golfbaan aan te leggen. De aanleg van de baan, die zich uitstrekte over de Kerkenollen en een deel van de Jeweldijk, vond voor 1898 plaats want in dat jaar was deze al in gebruik. De ontwerper van de baan was ongetwijfeld Del Court van Krimpen zelf want hij ontwierp ook de baan in Arnhem. Hij was het ook die de baan in Callantsoog eigenhandig aanlegde. Over hoeveel holes de baan beschikte is niet bekend maar gezien de oppervlakte waren dit er vermoedelijk niet meer dan vijf.
De baan werd, zoals door William Siewertsen reeds in 1993 gememoreerd, toch vooral door Del Court van Krimpen en zijn zwager Jhr. Charles Frederik van de Poll (1855-1936) gebruikt. Deze laatste verbleef samen met zijn vrouw Eugenie Prévinaire (1858-1928), een andere dochter van de toenmalige Heer van Callantsoog, jaarlijks een aantal maanden in de “Groote Villa” en bij die gelegenheid was, naast de reguliere jachtpartijen in de omgeving, het spelen van golf een alleraardigst tijdverdrijf. Een ander die van de baan gebruik maakte was Gerard Martinus del Court van Krimpen (1889-1944), de enige zoon van het echtpaar Del Court van Krimpen-Prévinaire. Op de vakantiegolfbaan achter de villa van zijn grootvader zou hij de basis leggen voor zijn latere grote successen.
De golfbaan van Callantsoog in 1898 met v.l.n.r. caddie Hendrik (Hein) Thoes (was als jachtopziener bij de familie Prévinaire en later Van de Poll in dienst), een onbekende persoon die voorover gebogen de bal “put”, caddie Jaap Mooij Theunisz (was eveneens bij de familie in dienst), Mr. Aalbrecht Arent del Court van Krimpen, onbekend, Jonkheer Charles Frederik van de Poll, een onbekend meisje (mogelijk een dochter van Del Court of dochter van Van de Poll), onbekende man (gehurkt) en Marie Prosper Theodore Prévinaire die hier als toeschouwer heel toepasselijk zo ongeveer staat op de huidige kruising van de Zeeweg en de naar hem vernoemde Prévinaireweg. Op de achtergrond de “Groote Villa” en de dorpskerk. Foto afkomstig uit “Het boek der sporten”(1900).
Mr. Aalbrecht Arent del Court van Krimpen wordt binnen de golfwereld gezien als de belangrijkste Nederlandse golfpionier. Zo werd hij vlak voor zijn dood in 1924 nog benoemd tot erevoorzitter van het Nederlandsch Golf Comité, de voorloper van de Nederlandse Golf Federatie (NGF). Samen met zijn familie en schoonfamilie stond hij, aldus het tijdschrift GOLFjournaal van december 2012, aan het begin van een bijzondere golfdynastie in Nederland. Een dynastie waarvan de wortels naast Arnhem ook in Callantsoog lagen.
Links, Mr. Aalbrecht Arent del Court van Krimpen (1856-1924), de belangrijkste Nederlandse golfpionier en degene die in Callantsoog op de grond van zijn schoonvader een golfbaan aanlegde. Hier in 1913 geschilderd door Ignace Spiridon. Rechts, Jonkheer André van de Poll (1884-1966) slaat omstreeks 1910 een balletje in de Kerkenollen. Afbeeldingen via Ewoud Linthorst Homan (links) en Marielou Sandberg-Crommelin (rechts).
Zoon Gerard Martinus (roepnaam Gerry) del Court van Krimpen was de eerste Nederlander die in 1915 de zogenaamde Dutch Open (nu KLM Open) won en zich daarmee binnen de nationale golfwereld zo ongeveer onsterfelijk maakte. Samen met zijn neef Jhr. André van de Poll, die zich op de baan achter de villa van zijn grootvader in Callantsoog eveneens de golfsport had eigen gemaakt, deed Gerry al mee aan de eerste Dutch Open in 1912. Verder won hij negen keer het NK matchplay (Nederlands kampioenschap) en in 1931, 1932 en 1936 samen met Jhr. Mr. Miechiels van Verduyn het Nationaal Foursome Kampioenschap, een variant in de golfsport welke wordt gespeeld in teams van twee personen waarbij ieder team samen met één bal speelt die ze beurtelings slaan. Zoon Gerry was niet alleen een verdienstelijk speler maar was in de jaren ’20 en ’30 ook de ontwerper of vernieuwer van diverse golfbanen in ons land.
Naar vader en zoon Del Court van Krimpen, die ooit met een golfclub en een balletje de Kerkenollen en de Jeweldijk onveilig maakten herinneren nog een Del Court bokaal en de Del Court beker waar nog ieder jaar om wordt gespeeld. Verder bestaat er nog een Delcourt fonds, opgericht uit het legaat van Gerry del Court van Krimpen en bestemd “ter ondersteuning van Nederlandse golfprofessionals, baanpersoneel en hun gezinnen bij pensionering, arbeidsongeschiktheid of overlijden”.
Gerry’s dochter Renée Henriette Linthorst Homan-del Court van Krimpen (1919-2002) stond aan de bakermat van de oprichting van de Golf & Country Club Lauswolt te Beetsterzwaag terwijl dochter Theodora Maria Albertine (Dody) Swane-del Court van Krimpen (1921-2006) in 1968 de eerste Europese landenteam kampioenschappen voor vrouwen in Nederland organiseerde.
Gerard Martinus (Gerry) del Court van Krimpen (1889-1944), in 1915 de eerste Nederlandse winnaar van de Dutch Open en één van de meest getalenteerde golfspelers die Nederland ooit gehad heeft. Hier met zijn vrouw Marie Adele Erneste (May) van Loon (1891-1983) en dochter Martine Ada Barbara del Court van Krimpen (1916 – 2010) in Callantsoog. Op de achtergrond de kleine villa “Dora”, ooit gelegen aan de zuidelijke entree van het dorp. Foto uit 1918, collectie Ewoud Linthorst Homan.
Wanneer de baan in Callantsoog is verdwenen is niet bekend maar dit zal tussen 1920 en 1925 zijn geweest. In 1910 werd nog over de baan geschreven:
Callantsoog heeft een particuliere baan van de families van de Poll en del Court, die door vhare groote analogie met de zee kustbanen van Schotland wel spoedig tot de allerbeste links van Nederland zal behooren.
Zover is het echter nooit gekomen. Op 25 januari 1918 overleed Marie Henriette Prévinaire in Velp. Mr. Aalbrecht Arent del Court van Krimpen vertrok daarop naar Nice (Frankrijk) waar hij in december 1923 hertrouwde met de weduwe Elisabeth Marx. Een jaar later, op 8 december 1924, overleed hij aldaar op 68-jarige leeftijd. Na het overlijden van zijn vrouw zal Del Court van Krimpen dan ook niet veel meer in Callantsoog zijn geweest. Zijn zwager Charles en neef André van de Poll verkeerden er slechts enkele maanden per jaar en hadden verder niet zoveel belang bij het onderhoud en het behoud van de baan. Zij hielden zich toch vooral meer met de jacht bezig. Het zal dan ook in deze jaren zijn geweest dat de golfbaan van Callantsoog weer langzaam in het landschap verdween. De Kerkenollen liggen er nog maar de “holes” zijn door de altijd aanwezige zeewind al sinds lange tijd ingestoven en wat daarna nog van de golfbaan resteerde verdween onder het plaveisel van de Zeeweg. Honderd jaar later herinneren alleen nog enkele oude foto’s aan het feit dat Callantsoog ooit aan de bakermat van de golfsport in Nederland lag.
Een partijtje golf op de golfbaan van Callantsoog. Foto omstreeks 1900, collectie Marielou Sandberg-Crommelin.
Voor de totstandkoming van dit artikel gaat mijn bijzondere dank uit naar Marielou Sandberg-Crommelin, nazaat van het echtpaar Van de Poll-Prévinaire en Ewoud Linthorst Homan, nazaat van het echtpaar Del Court van Krimpen-Prévinaire.
Geraadpleegde bronnen en literatuur
- Feith J. en G.J. Leiman, Het boek der sporten, Van Holkema en Warendorf, Amsterdam 1900.
- NGF-Commissie Erfgoed, Tussen de spleten van de tijd treffen we regelmatig verrassingen aan, GOLFjournaal december 2012.
- Siewertsen W., in: Lezers schrijven ons, De Clock van Callens-Ooghe 8e jrg. nr.3, september 1993.
Online: Rond een oude golfbaan (1940)
(Ontleend aan de Clock van Callens-oooghe, nr.4 december 2014)
Dan van Lunsen
