over de site | contact | info auteurs | toegang auteurs
  • Home
  • Nieuws
  • Thema’s
    • Ontstaan van de kust
      • Duinen als zeewering
      • Klimaat en duinen
    • Archeologie
    • Zeedorpen
    • Jacht
    • Duinlandbouw
    • Cartografie
    • Veldnamen
    • Militaire kustverdediging
    • Waterwinning
    • Natuur en landschap
      • Flora en vegetatie
      • Fauna
      • Bos
      • Natuurbeheer
    • Strand
    • Recreatie
    • Beeldende kunst
  • Gebieden
    • Zeeland
    • Zuid-Hollandse eilanden
    • Zuid-Hollandse vasteland
    • Zuid-Kennemerland
      • Amsterdamse Waterleidingduinen
      • Nationaal Park Zuid-Kennemerland
      • Kennemerstrand
    • Noord-Kennemerland
      • Wijk aan Zee
      • Noordhollands Duinreservaat
      • Bergen
      • Schoorlse Duinen
    • Noordkop
      • Camperduin-Petten
      • Zwanenwater
      • Zijpe- en Hazepolder
      • Callantsoog
      • Noordduinen
      • Den Helder
    • Texel
      • Zuidpunt van Texel
      • Duinen bij Den Hoorn
      • Duinen bij De Koog
      • Ten noorden van De Koog
    • Vlieland
    • Terschelling
    • Ameland
    • Schiermonnikoog
    • Rottumerplaat / Rottumeroog
  • Landschapselementen
    • Eendenkooien
    • Landgoederen
    • Wegen en paden
    • Kanalen
    • Stuifdijken
    • Agrarisch
    • Militair
    • Heemtuinen
    • Recreatief
  • Portretten
  • Onderzoek
  • Hotspots
  • Natuurmedia
rss

Artikel

27
FEB
2021

Heikikkers in het Texelse duin

Duinen bij Den HoornFaunaTen noorden van De KoogTexel
Tags : onderzoek
Posted By : Rolf Roos
Comments : 0

Door: Dick Schermer

In 2020 is onderzocht hoe het met de heikikker in het Nationaal Park Duinen van Texel gaat. De laatste jaren werden ze nog maar nauwelijks gezien en dat baarde binnen het bestuur van het Nationaal Park zorgen. Bestaat er nog wel een levensvatbare populatie? Met deze vraag in het achterhoofd zijn in maart alle ondiepe plassen in de duinen afgelopen op kikkerdril.

Mannetje heikikker Horsmeertjes 

De heikikker is een mooi, klein kikkertje en komt op Texel voornamelijk in de duinen voor. Heel kenmerkend is de smalle snuit en de lichte streep op de rug. In het Nederlandse duingebied komen ze anno 2020 alleen op Schouwen en Texel voor. Omdat de heikikker geen echte kwaakblaas heeft klinken de geluiden zacht. Zij worden in het vroege voorjaar voortgebracht door de dan blauw kleurende mannetjes. Het klokkende geluid wordt omschreven alsof er een fles onder water wordt gehouden waaruit lucht ontsnapt. 

Roep heikikker

Om de kans op succes te vergroten is er onder natuurliefhebbers op Texel ruchtbaarheid gegeven door middel van het verspreiden van een informatieblad. Er werd gevraagd om waarnemingen van heikikkers op de site Waarneming.nl te plaatsen. Daarnaast is ook informatie gegeven via het Boswachtersblog Texel van Staatsbosbeheer en er is een informatieartikel verschenen in het huis-aan-huis blad ‘Texel, dit weekend’.

Kerngebieden in het Nationaal Park

Het dril van bruine kikkers en heikikkers is nauwelijks te onderscheiden. Daardoor was controle van plekken met dril  in juni en juli nodig. Het voorkomen van juveniele heikikkers gaf zekerheid over de waargenomen soort. 

Jonge heikikker
Dril in het Geulgebied, 2020

Tijdens dit onderzoek zijn twee kerngebieden duidelijk geworden: rond de Geul en de Muy. In het Geulgebied werden 131 klompen kikkerdril in het Geulgebied gevonden. In de buurt van het Pompevlak lagen maar liefst 78 bij elkaar in een snel uitdrogende vallei. Afgelopen zomer zijn alle plekjes nagelopen op het voorkomen van heikikkertjes. Enkele jonge dieren zijn gevonden op plekjes waar geen dril was ontdekt, zoals langs het westelijk Horsmeertje.

 

Waarnemingen dril Muijgebied 2020

In het Muygebied waren vooral de landjes van de Nederlanden, bij de boet van Hopman en de Buitenmuy succesvol. Tezamen ging het om 210 klompen dril en enkele volwassen dieren. Bij de zomerse controle werden hier een aantal heikikkertjes en een enkel bruin kikkertje aangetroffen – een soort die meestal op Texel in de dorpen voorkomt.

Afname van de heikikker op Texel

Om de gegevens van 2020 te vergelijken met oude gegevens zijn een aantal bronnen uitgezocht zoals het oude vogelwachtersarchief van Staatsbosbeheer, persoonlijke gegevens van Jan Witte (voormalig SBB-medewerker en enthousiast amfibieënwaarnemer), de gegevens van het IVN-onderzoek van 2008 tot en met 2012 via Mark Fonds, gegevens uit Waarneming.nl en het NDFF.

Een vergelijking met deze gegevens laat zien dat de aantallen in de Geul teruglopen. Een aantal wat diepere poelen, die voorheen ‘vol’ zaten met heikikkers, leven nu alleen nog groene kikkers. Vroeger kwam deze soort op Texel niet voor. Zij zijn in de jaren ‘80 ontsnapt uit tuinen en hebben zich daarna razendsnel verspreid. 

In de Bollekamer verdween de populatie heikikkers nagenoeg. Tien jaar geleden werden nog grote hoeveelheden dril gemeld tijdens een onderzoek van het IVN-Texel. De oorzaak van deze enorme achteruitgang is niet duidelijk; het milieu is hetzelfde gebleven.

In de Muy lijkt het te gaan om een gezonde populatie heikikkers. In de Bleekersvallei is mogelijk nog een kleine populatie. In de Eierlandse Duinen zijn heikikkers waarschijnlijk nooit algemeen geweest en hier stamt de laatste waarneming uit 2008. Mogelijk is de soort daar verdwenen.

Door de afstand (meer dan 10 kilometer) van de Geul en Muy-clusters is het niet aannemelijk dat er genetische uitwisseling plaats kan vinden. Het blijft zaak om de ontwikkeling van de heikikker in de Texelse duinen te blijven volgen.

 

Heikikker voor en na 2000 landelijk beeld https://www.verspreidingsatlas.nl/A251

Naschrift

In een artikel van Van Laar uit 2005 staan veel gegevens over de oudste waarnemingen op Texel. Hij gaat hier ook meer in op de verspreiding in het verleden buiten de duinen. De theorie is dat de heikikker een relict is van de populatie die ook op de wal bestond en overbleef na het verbreken van verbinding met de vaste wal rond 1100 (ontstaan Marsdiep). Er schijnt bij een opgraving bij Bovenkarspel (N.H.) fossiele heikikkerbotjes gevonden te zijn van enkele duizenden jaren oud (zie: Atlas van de Noord-Hollandse amfibieën en reptielen).
Een aantal heikikkerwaarnemingen in de buurt van Den Burg (zie Waarneming.nl) zijn mijns inziens vertroebeld door het succesvol uitzetten van heikikkerlarven in vijvers waar ook bruine kikkers voorkomen. Mogelijk heeft de bruine kikker de heikikker hier weer laten verdwijnen. Over het voorkomen buiten de duinen zijn de laatste tijd weinig waarnemingen. Een intrigerende waarneming uit 2020 komt uit de buurt van het Texelse polderreservaat Dijkmanshuizen. Mogelijk zijn er op het oude land van Texel nog hier en daar kleine populaties.

Gerelateerde artikelen:

  1. Ups en downs in de vogelstand van duin en strand (Texel)
  2. Bewijsvoering dioxines en tapuiten sluit zich
  3. Het effect van natuurgerichte recreatie op de broedvogelstand van het duingebied bij Egmond (1999)
About the Author

Social Share

    Leave a Reply Reactie annuleren

    *
    *

    Digitale documentatie duinen Voorne

    Overzichtskaart hotspots: wandelingen met bijzondere planten

    hotspots duinen wandeling Bezoek hotspots bloeiende duinen

    Boeken

    Duinen en mensen Voorne

    Aan rijkdom is op Voorne geen gebrek.
    42,50

    Bestel

    Bloeiende duinen

    'Een ‘must-have’ voor planten- en duinliefhebbers.’ (Bionieuws)
    van 29,50 naar 19,50

    Bestel

    Het vroon ontrafeld

    40 jaar waterwinning en natuurherstel in de Middel-en Oostduinen op Goeree

    Bestel

    Duinen en mensen Noordkop & Zwanenwater

    De slankste kuststrook van ons land. Waar duin en dijk vervloeien. Slechts 17,50.

    Bestel

    Duinen en mensen Texel

    De Texelse duinen en kwelders zijn van een betoverende schoonheid. Slechts 9,50

    Bestel

    Niet zonder elkaar

    Beste natuurboek van 2015 en zeer actueel
    nu 9,50 ook als pdf

    Bestel

    Het achterboek: online achtergronden bij Bloeiende duinen

    Aanmelden nieuwsbrief



    Doorzoek alle artikelen

    • De hoogste tijd om een nieuwe kustlijn te bouwen https://t.co/SMbSKy4Jx0 via @nrc De droom van baggeraars of definitieve breuk met natuur? over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/z8LOuHxS6x over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/MKj2wPyoUe over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KnLt93 over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KntRKt over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/NHMol9ZqCv over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/GJfzDwligz over a year ago
    • Hotspot Hoek van Holland: nieuwe vallei en groene strand https://t.co/665qaA6IE7 https://t.co/7i5BcbHm7I over a year ago
    • Het verborgen duin https://t.co/N1tYABTHO7 https://t.co/ixXaeJCBIS over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/OIhH95kvbP over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/G8iQPhjqv3 over a year ago
    • Veldonderzoek naar effecten opspuiten zand https://t.co/bLkwZkPmuI over a year ago
    • Hotspot Vuurbaakduin: 10 soorten in beeld https://t.co/itaSWqGOtM over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/5nEG3Jxlgo over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/GabP5KkEMJ over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/uxlVMSBgMf over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/tvLtuZtPWD over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/9PatwTug0r over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/ziBpNBr6Ti over a year ago
    • Hotspot Coepelduynen: 10 soorten in beeld https://t.co/COzYeEpx67 https://t.co/qgCJUMKjwZ over a year ago

    Auteurs

    Auteurs die een verhaal + beeld over een duinthema of over een gebied breed willen verspreiden kunnen contact met de redactie opnemen. Het kan gaan om nieuwe verhalen, maar ook om bestaande artikelen in de vorm van een pdf. De redactie zoekt ook correspondenten: contactpersonen in een bedrijf / instelling of vereniging. Een correspondent kan de redactie van duinenenmensen.nl in contact brengen met een of meer auteurs, of bestaande artikelen aanleveren. Informatie voor auteurs Auteurs van boeken Duinen en mensen en hun bijdrages op deze site

    Duinen en mensen boeken

    Duinen en mensen is een serie boeken over de Nederlandse kust. Cultuur en natuur van het kustlandschap worden gelijkwaardig en veelzijdig beschreven. Met honderden nieuwe kaarten en de laatste stand van wetenschap. Kennemerland (2009), Noordkop en Zwanenwater (2011) en Texel (2013). Bestel
    Deze site is een initiatief van Uitgeverij Natuurmedia, en tot stand gekomen met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds


    KVK nr.: 37075141 - BTW nr.: NL074839743B01 - Adres: Nieuwendijk 2, 3252 LK Goedereede - Tel: 06 51 79 29 79
    Redactie: Rolf Roos, Nico van der Wel,
    Machiel van Wijngaarden, Danny Zuurbier


    Wilt u deze site steunen? Klik hier.

    Ontwerp en ontwikkeling: toomanywords.nl