over de site | contact | info auteurs | toegang auteurs
  • Home
  • Nieuws
  • Thema’s
    • Ontstaan van de kust
      • Duinen als zeewering
      • Klimaat en duinen
    • Archeologie
    • Zeedorpen
    • Jacht
    • Duinlandbouw
    • Cartografie
    • Veldnamen
    • Militaire kustverdediging
    • Waterwinning
    • Natuur en landschap
      • Flora en vegetatie
      • Fauna
      • Bos
      • Natuurbeheer
    • Strand
    • Recreatie
    • Beeldende kunst
  • Gebieden
    • Zeeland
    • Zuid-Hollandse eilanden
    • Zuid-Hollandse vasteland
    • Zuid-Kennemerland
      • Amsterdamse Waterleidingduinen
      • Nationaal Park Zuid-Kennemerland
      • Kennemerstrand
    • Noord-Kennemerland
      • Wijk aan Zee
      • Noordhollands Duinreservaat
      • Bergen
      • Schoorlse Duinen
    • Noordkop
      • Camperduin-Petten
      • Zwanenwater
      • Zijpe- en Hazepolder
      • Callantsoog
      • Noordduinen
      • Den Helder
    • Texel
      • Zuidpunt van Texel
      • Duinen bij Den Hoorn
      • Duinen bij De Koog
      • Ten noorden van De Koog
    • Vlieland
    • Terschelling
    • Ameland
    • Schiermonnikoog
    • Rottumerplaat / Rottumeroog
  • Landschapselementen
    • Eendenkooien
    • Landgoederen
    • Wegen en paden
    • Kanalen
    • Stuifdijken
    • Agrarisch
    • Militair
    • Heemtuinen
    • Recreatief
  • Portretten
  • Onderzoek
  • Hotspots
  • Natuurmedia
rss

Artikel

25
DEC
2014

De Wespendief (Pernis apivorus) als broedvogel in de duinen tussen Camperduin en Wijk aan Zee

Jos A. Vroege
BergenBosNoordhollands DuinreservaatSchoorlse Duinen
Tags : naaldbos, onderzoek, wespendief
Posted By : Jos Vroege
Comments : 0

(red.)

In ‘De Takkeling’ – het tijdschrift van de Werkgroep Roofvogels Nederland – publiceerde de Castricumse vogelaar Jos Vroege in 2014 een overzichtsverhaal over de Wespendief. Het aantal succesvolle broedgevallen van deze bijzondere roofvogel matcht vrijwel een op een met de oppervlakte naaldbos. Reden om er wat zuiniger mee om te gaan? Hier de conclusies.

Adult vrouwtje Wespendief, gezien vanaf ‘De Papenberg’ in Castricum, 2 augustus 2014 (Foto: Jos Vroege)

Adult vrouwtje Wespendief, gezien vanaf ‘De Papenberg’ in Castricum, 2 augustus 2014
(Foto: Jos Vroege)

In de afgelopen decennia werden in de duinen tussen Camperduin en Wijk aan Zee 20 succesvolle broedgevallen van de Wespendief vastgesteld: twee in de periode 1992-2002 en 18 in de periode 2003-2013. Daarnaast werden voor eind augustus 10 keer jonge Wespendieven waargenomen zonder dat er een nest werd gevonden: acht keer in de periode 1992-2002 en twee keer in de periode 2003-2013. De Roofvogelwerkgroep Noord-Kennemerlands Duin gaat er thans vanuit dat ook in die gevallen sprake is geweest van een succesvol broedgeval. Waarschijnlijk is in die eerste 11 jaar door de leden van de roofvogelwerkgroep – opgericht in 1994 – minder intensief naar nesten van Wespendieven gezocht. Het is echter ook mogelijk dat jonge Wespendieven die vóór 1 september werden waargenomen in de laatste 11 jaar ten onrechte zijn toegeschreven aan een bekend nest.

Het aantal succesvolle broedgevallen van de Wespendief in de zes deelgebieden van het Noord-Kennemerlands Duin waarbij een nest met jongen is gevonden, blijkt bijna perfect samen te hangen met de oppervlakte naaldbos in deze zes deelgebieden (r=.96). Bij het aantal succesvolle broedgevallen waarbij geen nest met jongen is gevonden, is die samenhang begrijpelijkerwijs minder sterk (r=.51). Dat de Wespendief vooral broedt in de deelgebieden met veel naaldbos is niet verbazingwekkend: ook landelijk vertoont het broedgebied “veel overeenkomst met het voorkomen van naaldbos”, al is de Wespendief daarvan niet afhankelijk (Bijlsma e.a., 2001). De beschikbaarheid van naaldbos als foerageergebied lijkt daarbij belangrijker dan de beschikbaarheid van een naaldboom als nestboom: in de duinen tussen Camperduin en Wijk aan Zee werd door de Wespendief in de periode 1992-2013 in twee van de 20 gevallen (10%) in een loofboom gebroed.

Uit onderzoek met GPS-dataloggers blijkt echter dat Wespendieven die broeden in het zuidwesten en noordwesten van de Veluwe daar bij het foerageren geen voorkeur vertonen voor naald-, loof- of gemengd bos. Als deze Wespendieven in de Gelderse Vallei, het Randmeergebied of de Flevopolders foerageren dan vertonen zij juist een voorkeur voor loof- en niet voor naaldbos (Van Manen e.a., 2011). Foerageren buiten de Veluwe doen deze Wespendieven echter niet in de periode voorafgaand aan de eileg. Zij bevinden zich dan zelden verder dan 5 km van het nest, dat zich – net als in de duinen – meestal in een naaldboom bevindt. Zou de aanwezigheid van naaldbos voor Wespendieven dan met name in de periode voorafgaand aan de eileg van belang zijn?

In het bos bij Vierhouten, waarover bij Van Manen e.a. (2011) relatief veel informatie beschikbaar was, blijken Wespendieven het jongste én het oudste loofbos bij het foerageren minder te gebruiken dan op basis van toeval te verwachten zou zijn. Naaldbos blijkt naarmate het ouder wordt juist vaker te worden gebruikt, zeker als dat bos ouder is dan 70 jaar. In het Noordhollands Duinreservaat heeft de meeste aanplant met Zwarte Den Pinus nigra – de op de Veluwe dominante Grove Den Pinus sylvestris is slecht bestand tegen het kustklimaat – in de jaren dertig van de vorige eeuw plaatsgevonden (Roos, 2009). Toen het eerste succesvolle broedgeval van de Wespendief werd vastgesteld, was dat bos dus ongeveer 60 jaar oud. Nu is dat bos ongeveer 80 jaar oud. Dat de Wespendief zich begin jaren negentig in de duinen tussen Camperduin en Wijk aan Zee heeft gevestigd, heeft waarschijnlijk dus te maken met de leeftijd van het naaldbos. Of de Wespendief in het Noord-Kennemerlands Duin inderdaad bij voorkeur in naaldbos foerageert, en of dat alleen in de periode vóór de eileg of het gehele broedseizoen het geval is, is niet bekend. Om die vragen te kunnen beantwoorden zou ook in de duinen tussen Camperduin en Wijk aan Zee bij Wespendieven onderzoek met GPS-dataloggers moeten worden uitgevoerd.

Verantwoording

Dit is de conclusie van een artikel dat verscheen in De Takkeling – het tijdschrift van de Werkgroep Roofvogels Nederland (Vroege, 2014). Deze conclusie is met toestemming van de redactie van dit tijdschrift overgenomen op deze website.

Literatuur

Bijlsma, R.G., Hustings, F., & Camphuysen, C.J. (2001). Algemene en schaarse vogels van Nederland (Avifauna van Nederland 2). Haarlem/Utrecht: GMB Uitgeverij/KNNV Uitgeverij.

Manen, W. van, Diermen, J. van, Rijn, S. van, & Geneijgen, P. van (2011). Ecologie van de Wespendief Pernis apivorus op de Veluwe in 2008-2010. Populatie, broedbiologie, habitatgebruik en voedsel (Natura 2000 rapport). Arnhem/Assen: Provincie Gelderland/Stichting Boomtop.

Roos, R. (Red.) (2009). Duinen en mensen Kennemerland. Amsterdam: Stichting Natuurmedia i.s.m. PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland.

Vroege, J. (2014). De Wespendief Pernis apivorus als broedvogel in de duinen tussen Camperduin en Wijk aan Zee: aanvullingen en herzieningen. De Takkeling, 22(3), 189-199.

Tabel

De oppervlakte naaldbos in de zes deelgebieden van het Noord-Kennemerlands Duin, het werkelijke aantal succesvolle broedgevallen van de Wespendief waarbij een nest met jongen is gevonden (Nest) en waarbij vóór 1 september alleen jongen werden gezien (Juv), het op basis van de oppervlakte naaldbos voorspelde aantal succesvolle broedgevallen en het verschil tussen het werkelijke en voorspelde aantal.

 Naaldbos in de deelgebieden van het Noord-Kennemerlands Duin en  succesvolle broedgevallen van de Wespendief en de verwachting Tekst en beeld ontleend aan: De Takkeling 22(3), 2014

Gerelateerde artikelen:

  1. 2014 weer een topjaar voor stofzaad? Over hotspots en een topzoekster
  2. Is hondskruid in Wijk aan Zee groter dan elders in de duinen?
  3. Website: Broedvogels Noordhollands Duinreservaat-Noord 2014
About the Author

Social Share

    Leave a Reply Reactie annuleren

    *
    *

    Digitale documentatie duinen Voorne

    Overzichtskaart hotspots: wandelingen met bijzondere planten

    hotspots duinen wandeling Bezoek hotspots bloeiende duinen

    Boeken

    Duinen en mensen Voorne

    Aan rijkdom is op Voorne geen gebrek.
    42,50

    Bestel

    Bloeiende duinen

    'Een ‘must-have’ voor planten- en duinliefhebbers.’ (Bionieuws)
    van 29,50 naar 19,50

    Bestel

    Het vroon ontrafeld

    40 jaar waterwinning en natuurherstel in de Middel-en Oostduinen op Goeree

    Bestel

    Duinen en mensen Noordkop & Zwanenwater

    De slankste kuststrook van ons land. Waar duin en dijk vervloeien. Slechts 17,50.

    Bestel

    Duinen en mensen Texel

    De Texelse duinen en kwelders zijn van een betoverende schoonheid. Slechts 9,50

    Bestel

    Niet zonder elkaar

    Beste natuurboek van 2015 en zeer actueel
    nu 9,50 ook als pdf

    Bestel

    Het achterboek: online achtergronden bij Bloeiende duinen

    Aanmelden nieuwsbrief



    Doorzoek alle artikelen

    • https://t.co/GM1sBmaJ1J 15 days ago
    • Duinen en Mensen Voorne De boekpresentatie is op 8 april vanaf 14.30 uur in Cultureel Centrum De Man, Burgemeester… https://t.co/sxtGd4x3m8 15 days ago
    • De hoogste tijd om een nieuwe kustlijn te bouwen https://t.co/SMbSKy4Jx0 via @nrc De droom van baggeraars of definitieve breuk met natuur? over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/z8LOuHxS6x over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/MKj2wPyoUe over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KnLt93 over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KntRKt over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/NHMol9ZqCv over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/GJfzDwligz over a year ago
    • Hotspot Hoek van Holland: nieuwe vallei en groene strand https://t.co/665qaA6IE7 https://t.co/7i5BcbHm7I over a year ago
    • Het verborgen duin https://t.co/N1tYABTHO7 https://t.co/ixXaeJCBIS over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/OIhH95kvbP over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/G8iQPhjqv3 over a year ago
    • Veldonderzoek naar effecten opspuiten zand https://t.co/bLkwZkPmuI over a year ago
    • Hotspot Vuurbaakduin: 10 soorten in beeld https://t.co/itaSWqGOtM over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/5nEG3Jxlgo over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/GabP5KkEMJ over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/uxlVMSBgMf over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/tvLtuZtPWD over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/9PatwTug0r over a year ago

    Auteurs

    Auteurs die een verhaal + beeld over een duinthema of over een gebied breed willen verspreiden kunnen contact met de redactie opnemen. Het kan gaan om nieuwe verhalen, maar ook om bestaande artikelen in de vorm van een pdf. De redactie zoekt ook correspondenten: contactpersonen in een bedrijf / instelling of vereniging. Een correspondent kan de redactie van duinenenmensen.nl in contact brengen met een of meer auteurs, of bestaande artikelen aanleveren. Informatie voor auteurs Auteurs van boeken Duinen en mensen en hun bijdrages op deze site

    Duinen en mensen boeken

    Duinen en mensen is een serie boeken over de Nederlandse kust. Cultuur en natuur van het kustlandschap worden gelijkwaardig en veelzijdig beschreven. Met honderden nieuwe kaarten en de laatste stand van wetenschap. Kennemerland (2009), Noordkop en Zwanenwater (2011) en Texel (2013). Bestel
    Deze site is een initiatief van Uitgeverij Natuurmedia, en tot stand gekomen met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds


    KVK nr.: 37075141 - BTW nr.: NL074839743B01 - Adres: Nieuwendijk 2, 3252 LK Goedereede - Tel: 06 51 79 29 79
    Redactie: Rolf Roos, Nico van der Wel,
    Machiel van Wijngaarden, Danny Zuurbier


    Wilt u deze site steunen? Klik hier.

    Ontwerp en ontwikkeling: toomanywords.nl