over de site | contact | info auteurs | toegang auteurs
  • Home
  • Nieuws
  • Thema’s
    • Ontstaan van de kust
      • Duinen als zeewering
      • Klimaat en duinen
    • Archeologie
    • Zeedorpen
    • Jacht
    • Duinlandbouw
    • Cartografie
    • Veldnamen
    • Militaire kustverdediging
    • Waterwinning
    • Natuur en landschap
      • Flora en vegetatie
      • Fauna
      • Bos
      • Natuurbeheer
    • Strand
    • Recreatie
    • Beeldende kunst
  • Gebieden
    • Zeeland
    • Zuid-Hollandse eilanden
    • Zuid-Hollandse vasteland
    • Zuid-Kennemerland
      • Amsterdamse Waterleidingduinen
      • Nationaal Park Zuid-Kennemerland
      • Kennemerstrand
    • Noord-Kennemerland
      • Wijk aan Zee
      • Noordhollands Duinreservaat
      • Bergen
      • Schoorlse Duinen
    • Noordkop
      • Camperduin-Petten
      • Zwanenwater
      • Zijpe- en Hazepolder
      • Callantsoog
      • Noordduinen
      • Den Helder
    • Texel
      • Zuidpunt van Texel
      • Duinen bij Den Hoorn
      • Duinen bij De Koog
      • Ten noorden van De Koog
    • Vlieland
    • Terschelling
    • Ameland
    • Schiermonnikoog
    • Rottumerplaat / Rottumeroog
  • Landschapselementen
    • Eendenkooien
    • Landgoederen
    • Wegen en paden
    • Kanalen
    • Stuifdijken
    • Agrarisch
    • Militair
    • Heemtuinen
    • Recreatief
  • Portretten
  • Onderzoek
  • Hotspots
  • Natuurmedia
rss

Artikel

11
FEB
2015

Historisch strand en zeereep bij Kijkduin

Door dr.Frans Beekman
De NoordzeeDen Haag en ScheveningenDuinen als zeeweringRecreatieStrandUitgelicht
Tags : AVN-Haagwinde, Den Haag, historie, Kijkduin, strandtoerisme
Posted By : Aletta de Ruiter
Comments : 0

De kust bij Kijkduin is in de afgelopen eeuw steeds meer bebouwd geraakt ten dienste van het toerisme. Na volledige afbraak door de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog volgde herstel, maar wel op een kleinere schaal dan in Scheveningen. Het strand met de in zee stekende golfbrekers verandert nu snel door zandsuppleties en de effecten van de Zandmotor. Hoe zal de natuur reageren?

Oudste bebouwing op de zeereep van Kijkduin (1909). Uitgave H. van Noort, Loosduinen. Collectie F. Beekman

Oudste bebouwing op de zeereep van Kijkduin (1909). Uitgave H. van Noort, Loosduinen. Collectie F. Beekman

Met de hulp van oude prentbriefkaarten kan men zich een beeld vormen van het vroegere landschap en dus ook van de zeereep tussen Kijkduin en Scheveningen. Deze voorste duinenrij naast het strand zag er in het begin van de twintigste eeuw anders uit. De toenmalige fotograaf zal niet gedacht hebben dat er iemand een eeuw later speciaal op de omgeving en de achtergrond van zijn opnamen zou letten.
Omstreeks 1890 begon vanuit Loosduinen het toerisme in Kijkduin met de bouw van de villa Zeezicht (met het slanke torentje) in 1888, het Zeehospitium op de voorgrond volgde in 1892. Het badhotel Koningin Wilhelmina van 1898 lag tussen beide gebouwen in. Er was toen nog nauwelijks bestrating en de duinen oogden natuurlijk. Het stuivende zand werd er vastgehouden met helm en bosjes stro. Ondanks de aanleg van de Delflandse Hoofden op het strand na 1800 was er de hele negentiende eeuw sprake van duinafslag. Met de aanleg van de gebouwen op de zeereep nam men wel risico en dat zou later nog blijken.
Het prille toerisme was nog niet massaal: het ging om families die zich een verblijf in een hotel konden veroorloven, en zieken die de heilzame werking van de zeelucht zochten. Langs de zee zien we het natte strand, een zwin en het droge strand voor de zeereep. Dwars daarop liggen de Delflandse Hoofden die de golven moeten breken en de erosie van de duinkust vertragen. In de verte is het Zuiderhavenhoofd van Scheveningen te zien dat in 1904 tegelijk met de vissershaven werd aangelegd.
Omstreeks 1970 lag het naoorloge Zeehospitium gevaarlijk dicht aan de rand van de zeereep. Door de afslag kwam de veenlaag in het verlengde van de Segbroekvallei op het strand aan de oppervlakte. Archeologen vonden er scherven uit de IJzertijd. Deze kritieke situatie was eigenlijk het begin van de grootschalige strandophoging en verdere kustversterking van de Delflandse kust.

Stille strand

Stille strand tussen Scheveningen en Kijkduin (1920). Uitgave B. Sjouke, Scheveningen. Collectie F. Beekman

Stille strand tussen Scheveningen en Kijkduin (1920). Uitgave B. Sjouke, Scheveningen. Collectie F. Beekman

Voor de eenvoudiger families was er het Stille strand. Met verkleedtenten en windschermen werd een tijdelijk verblijf opgebouwd. In witte hemden en onderjurken lag men op het strand van de zon en de buitenlucht te genieten. In de tent zit zelfs iemand een boek te lezen!
De zeereep vertoont lage zandkopjes met helm en daartussen uitgesleten zandgeulen. Later zou het Hoogheemraadschap van Delfland de duinhelling gaan afvlakken en strak met helm bepoten. Deze kunstmatige zeereep groeide zo omhoog en werd beschermd met prikkeldraad. De laatste jaren komt overigens het beeld van 1920 weer terug, omdat door de zandsuppleties de buitenste duinen aan de strandkant weer aangroeien. Het is wel de bedoeling dit proces z’n gang te laten gaan en niet steeds in te grijpen met zandschuivers.

Vloedmerkplanten
In het milieu van stuivend zand groeien allerlei interessante planten. Vrij algemeen is loogkruid en zeeraket, die nu ook op de Zandmotor groeien. Wat hoger staat biestarwegras en zandhaver.  Zeer fraai, en vroeger veel verzameld, is de blauwe zeedistel met grijsgroene stekelige bladeren. Ook groeit er veel akkermelkdistel. Ik herinner mij trouwens nog goed bij Kijkduin voor het eerst de gele hoornpapaver gezien te hebben. Verder zijn onderaan de zeereep zeepostelein, zeewolfsmelk en zeewinde te verwachten. Misschien zijn deze zogenaamde vloedmerkplanten er inmiddels al waargenomen?

Ecologische facelift
Achter het Stille strand ligt het Westduinpark dat momenteel een ecologische facelift krijgt, waarbij het dynamisch contact tussen strand en duin opnieuw tot stand kan komen. Diezelfde kansen zijn in Kijkduin en langs de kust richting Monster sterk verminderd door steeds meer bebouwing en bestrating en door de aanleg van het fietspad naar Ter Heijde bovenop de zeereep. Het is daardoor nauwelijks te verwachten dat de duinen op dat deel van de Delflandse kust in de toekomst hun natuurlijke aanblik -zoals op bovenstaande foto- terug zullen krijgen.

Gerelateerde artikelen:

  1. Langs het Haagse Verversingskanaal
  2. Haagse groen anno 1570
  3. Klein Zwitserland verrassend groengebied in Den Haag
About the Author
Aletta de Ruiter is eigenaar van De Groene Vraagbaak (communicatie-adviesbureau voor de stedelijke groene ruimte). Daarnaast vervult ze de taak van redacteur en eindredacteur voor het kwartaalblad Haagwinde van de Haagse Natuurbeschermingsvereniging AVN (www.avn.nl) En nog enkele bestuurstaken bij verschillende natuurverenigingen in Den Haag e.o.

Social Share

    Leave a Reply Reactie annuleren

    *
    *

    Digitale documentatie duinen Voorne

    Overzichtskaart hotspots: wandelingen met bijzondere planten

    hotspots duinen wandeling Bezoek hotspots bloeiende duinen

    Boeken

    Duinen en mensen Voorne

    Aan rijkdom is op Voorne geen gebrek.
    42,50

    Bestel

    Bloeiende duinen

    'Een ‘must-have’ voor planten- en duinliefhebbers.’ (Bionieuws)
    van 29,50 naar 19,50

    Bestel

    Het vroon ontrafeld

    40 jaar waterwinning en natuurherstel in de Middel-en Oostduinen op Goeree

    Bestel

    Duinen en mensen Noordkop & Zwanenwater

    De slankste kuststrook van ons land. Waar duin en dijk vervloeien. Slechts 17,50.

    Bestel

    Duinen en mensen Texel

    De Texelse duinen en kwelders zijn van een betoverende schoonheid. Slechts 9,50

    Bestel

    Niet zonder elkaar

    Beste natuurboek van 2015 en zeer actueel
    nu 9,50 ook als pdf

    Bestel

    Het achterboek: online achtergronden bij Bloeiende duinen

    Aanmelden nieuwsbrief



    Doorzoek alle artikelen

    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 8. Voornse flora: rijker dan dit is er niet in ons land. (een foto van kle… https://t.co/7TdiogOCGl yesterday
    • Voorne; persbericht nr. 7: Kustlandschap in één hand naar grote en kleine brokken: natuurgebied, bebouwing of landg… https://t.co/esyyLyFaE2 2 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 6: de Heveringen als oudste duinkern https://t.co/55PV2rSVW3 https://t.co/TMkMrqYtaC 3 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 5: Waarom liggen er dijken aan de binnenduinrand tot in het duin?… https://t.co/My2h4jamE4 4 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 4: rijke collectie dubbelbeelden toont veranderingen duinlandschap Voorne… https://t.co/ORcvQ1d5D5 5 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr.3: het oeroude Berkenrijs bestaat nog steeds. https://t.co/P4HnewD7di https://t.co/rNOhlwn3ie 6 days ago
    • Duinen en mensen Voorne; persbericht nr. 2: nieuw onderzoek onthult unieke geologie van de kust van Voorne… https://t.co/kdcBkkrAL2 7 days ago
    • Voorne behoort met 135 soorten broedvogels tot de vogelrijkste gebieden van Nederland, veel rijker dan de vasteland… https://t.co/yKa3KEpqO2 8 days ago
    • https://t.co/GM1sBmaJ1J 24 days ago
    • Duinen en Mensen Voorne De boekpresentatie is op 8 april vanaf 14.30 uur in Cultureel Centrum De Man, Burgemeester… https://t.co/sxtGd4x3m8 24 days ago
    • De hoogste tijd om een nieuwe kustlijn te bouwen https://t.co/SMbSKy4Jx0 via @nrc De droom van baggeraars of definitieve breuk met natuur? over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/z8LOuHxS6x over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/MKj2wPyoUe over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KnLt93 over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KntRKt over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/NHMol9ZqCv over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/GJfzDwligz over a year ago
    • Hotspot Hoek van Holland: nieuwe vallei en groene strand https://t.co/665qaA6IE7 https://t.co/7i5BcbHm7I over a year ago
    • Het verborgen duin https://t.co/N1tYABTHO7 https://t.co/ixXaeJCBIS over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/OIhH95kvbP over a year ago

    Auteurs

    Auteurs die een verhaal + beeld over een duinthema of over een gebied breed willen verspreiden kunnen contact met de redactie opnemen. Het kan gaan om nieuwe verhalen, maar ook om bestaande artikelen in de vorm van een pdf. De redactie zoekt ook correspondenten: contactpersonen in een bedrijf / instelling of vereniging. Een correspondent kan de redactie van duinenenmensen.nl in contact brengen met een of meer auteurs, of bestaande artikelen aanleveren. Informatie voor auteurs Auteurs van boeken Duinen en mensen en hun bijdrages op deze site

    Duinen en mensen boeken

    Duinen en mensen is een serie boeken over de Nederlandse kust. Cultuur en natuur van het kustlandschap worden gelijkwaardig en veelzijdig beschreven. Met honderden nieuwe kaarten en de laatste stand van wetenschap. Kennemerland (2009), Noordkop en Zwanenwater (2011) en Texel (2013). Bestel
    Deze site is een initiatief van Uitgeverij Natuurmedia, en tot stand gekomen met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds


    KVK nr.: 37075141 - BTW nr.: NL074839743B01 - Adres: Nieuwendijk 2, 3252 LK Goedereede - Tel: 06 51 79 29 79
    Redactie: Rolf Roos, Nico van der Wel,
    Machiel van Wijngaarden, Danny Zuurbier


    Wilt u deze site steunen? Klik hier.

    Ontwerp en ontwikkeling: toomanywords.nl