Historisch strand en zeereep bij Kijkduin
De kust bij Kijkduin is in de afgelopen eeuw steeds meer bebouwd geraakt ten dienste van het toerisme. Na volledige afbraak door de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog volgde herstel, maar wel op een kleinere schaal dan in Scheveningen. Het strand met de in zee stekende golfbrekers verandert nu snel door zandsuppleties en de effecten van de Zandmotor. Hoe zal de natuur reageren?

Oudste bebouwing op de zeereep van Kijkduin (1909). Uitgave H. van Noort, Loosduinen. Collectie F. Beekman
Met de hulp van oude prentbriefkaarten kan men zich een beeld vormen van het vroegere landschap en dus ook van de zeereep tussen Kijkduin en Scheveningen. Deze voorste duinenrij naast het strand zag er in het begin van de twintigste eeuw anders uit. De toenmalige fotograaf zal niet gedacht hebben dat er iemand een eeuw later speciaal op de omgeving en de achtergrond van zijn opnamen zou letten.
Omstreeks 1890 begon vanuit Loosduinen het toerisme in Kijkduin met de bouw van de villa Zeezicht (met het slanke torentje) in 1888, het Zeehospitium op de voorgrond volgde in 1892. Het badhotel Koningin Wilhelmina van 1898 lag tussen beide gebouwen in. Er was toen nog nauwelijks bestrating en de duinen oogden natuurlijk. Het stuivende zand werd er vastgehouden met helm en bosjes stro. Ondanks de aanleg van de Delflandse Hoofden op het strand na 1800 was er de hele negentiende eeuw sprake van duinafslag. Met de aanleg van de gebouwen op de zeereep nam men wel risico en dat zou later nog blijken.
Het prille toerisme was nog niet massaal: het ging om families die zich een verblijf in een hotel konden veroorloven, en zieken die de heilzame werking van de zeelucht zochten. Langs de zee zien we het natte strand, een zwin en het droge strand voor de zeereep. Dwars daarop liggen de Delflandse Hoofden die de golven moeten breken en de erosie van de duinkust vertragen. In de verte is het Zuiderhavenhoofd van Scheveningen te zien dat in 1904 tegelijk met de vissershaven werd aangelegd.
Omstreeks 1970 lag het naoorloge Zeehospitium gevaarlijk dicht aan de rand van de zeereep. Door de afslag kwam de veenlaag in het verlengde van de Segbroekvallei op het strand aan de oppervlakte. Archeologen vonden er scherven uit de IJzertijd. Deze kritieke situatie was eigenlijk het begin van de grootschalige strandophoging en verdere kustversterking van de Delflandse kust.
Stille strand

Stille strand tussen Scheveningen en Kijkduin (1920). Uitgave B. Sjouke, Scheveningen. Collectie F. Beekman
Voor de eenvoudiger families was er het Stille strand. Met verkleedtenten en windschermen werd een tijdelijk verblijf opgebouwd. In witte hemden en onderjurken lag men op het strand van de zon en de buitenlucht te genieten. In de tent zit zelfs iemand een boek te lezen!
De zeereep vertoont lage zandkopjes met helm en daartussen uitgesleten zandgeulen. Later zou het Hoogheemraadschap van Delfland de duinhelling gaan afvlakken en strak met helm bepoten. Deze kunstmatige zeereep groeide zo omhoog en werd beschermd met prikkeldraad. De laatste jaren komt overigens het beeld van 1920 weer terug, omdat door de zandsuppleties de buitenste duinen aan de strandkant weer aangroeien. Het is wel de bedoeling dit proces z’n gang te laten gaan en niet steeds in te grijpen met zandschuivers.
Vloedmerkplanten
In het milieu van stuivend zand groeien allerlei interessante planten. Vrij algemeen is loogkruid en zeeraket, die nu ook op de Zandmotor groeien. Wat hoger staat biestarwegras en zandhaver. Zeer fraai, en vroeger veel verzameld, is de blauwe zeedistel met grijsgroene stekelige bladeren. Ook groeit er veel akkermelkdistel. Ik herinner mij trouwens nog goed bij Kijkduin voor het eerst de gele hoornpapaver gezien te hebben. Verder zijn onderaan de zeereep zeepostelein, zeewolfsmelk en zeewinde te verwachten. Misschien zijn deze zogenaamde vloedmerkplanten er inmiddels al waargenomen?
Ecologische facelift
Achter het Stille strand ligt het Westduinpark dat momenteel een ecologische facelift krijgt, waarbij het dynamisch contact tussen strand en duin opnieuw tot stand kan komen. Diezelfde kansen zijn in Kijkduin en langs de kust richting Monster sterk verminderd door steeds meer bebouwing en bestrating en door de aanleg van het fietspad naar Ter Heijde bovenop de zeereep. Het is daardoor nauwelijks te verwachten dat de duinen op dat deel van de Delflandse kust in de toekomst hun natuurlijke aanblik -zoals op bovenstaande foto- terug zullen krijgen.