Duinbeeld. Jan Gerard Smits: Herfst – de Woudreuzen tusschen Bergen (1893)
Jan Gerard Smits (1823-1910)
Oude beuken bij Egmond
1893
Aquarel en gouache (transparante en dekkende waterverf) over een schets in grafiet (potlood)
32,3 x 48 cm
Opschriften: r.o: J.G. Smits. ft. / 29.9.93 / bij Egmond binnen.; op losse strook: Egmond-binnen / Herfst – de Woudreuzen tusschen Bergen. Egmond naar de natuur.
Haarlem, Noord-Hollands Archief, Provinciale Atlas Noord-Holland, inv.nr. NL-HlmNHA_359_000938_M
Jan Gerard Smits wordt gerekend tot de tweede generatie schilders van de Haagse School. Hij was een leerling van Salomon Verveer, bij wie hij ook de lastige techniek van het aquarelleren heeft geleerd.
Hij werkte veel in Scheveningen en ook in Wolfheze, maar in de herfst van 1893 heeft hij blijkbaar gelogeerd in Bergen ( zie ook Jan Gerard Smits, Panorama bij Bergen, 1893). Tijdens een wandeling in de omstreken van het dorp moet het idee voor deze voorstelling zijn ontstaan.
Volgens het opschrift vervaardigde Smits dit zorgvuldig doorwerkte blad ‘naar de natuur’. Dat wil in dit geval zeggen dat hij vermoedelijk ter plaatse een schets tekende in zijn schetsboek, die hij later in het atelier uitwerkte met penseel en waterverf. Daarbij heeft hij ook een konijntje toegevoegd.
Het konijntje heeft een lieflijkheid die bekend is van 20e-eeuwse prentenboeken maar die haaks staat op de gangbare 19e-eeuwse opvatting van de verderfelijkheid van dit dier (het veroorzaakte verstuivingen die toen strak door de opkomende Rijkswaterstaat werden bestreden).
Volgens het opschrift tekende Smits deze beuken (‘woudreuzen’) in de herfst van 1993, op 29 september. Volgens de redactie van de Beeldbank NHA is de locatie Egmond aan den Hoef.
Interessant is dat dit beeld van oude beuken op een steile helling ook nu nog te zien is. Het gaat om de steile, laatste hellingen voor het lage land begint. Nabij Het Woud (een naam die herinnert aan het verlangen gegane Wimmenumerwalt, nu een uitspanning). Ook te zien ter hoogte van de Voert, Bergen.
Ongeveer 50 jaar na Smits tekent A.J.G. Colnot (1887-1983) een Bosgezicht te Bergen (48,8 x 63,5 cm) met vrijwel dezelfde compositie van bomen maar in een geheel andere stijl. Dit werk is in depot bij het Frans Halsmuseum.
[mappress mapid=”182″]