over de site | contact | info auteurs | toegang auteurs
  • Home
  • Nieuws
  • Thema’s
    • Ontstaan van de kust
      • Duinen als zeewering
      • Klimaat en duinen
    • Archeologie
    • Zeedorpen
    • Jacht
    • Duinlandbouw
    • Cartografie
    • Veldnamen
    • Militaire kustverdediging
    • Waterwinning
    • Natuur en landschap
      • Flora en vegetatie
      • Fauna
      • Bos
      • Natuurbeheer
    • Strand
    • Recreatie
    • Beeldende kunst
  • Gebieden
    • Zeeland
    • Zuid-Hollandse eilanden
    • Zuid-Hollandse vasteland
    • Zuid-Kennemerland
      • Amsterdamse Waterleidingduinen
      • Nationaal Park Zuid-Kennemerland
      • Kennemerstrand
    • Noord-Kennemerland
      • Wijk aan Zee
      • Noordhollands Duinreservaat
      • Bergen
      • Schoorlse Duinen
    • Noordkop
      • Camperduin-Petten
      • Zwanenwater
      • Zijpe- en Hazepolder
      • Callantsoog
      • Noordduinen
      • Den Helder
    • Texel
      • Zuidpunt van Texel
      • Duinen bij Den Hoorn
      • Duinen bij De Koog
      • Ten noorden van De Koog
    • Vlieland
    • Terschelling
    • Ameland
    • Schiermonnikoog
    • Rottumerplaat / Rottumeroog
  • Landschapselementen
    • Eendenkooien
    • Landgoederen
    • Wegen en paden
    • Kanalen
    • Stuifdijken
    • Agrarisch
    • Militair
    • Heemtuinen
    • Recreatief
  • Portretten
  • Onderzoek
  • Hotspots
  • Natuurmedia
rss

Artikel

21
MRT
2018

Duinbeeld. Jan Jans (1913): Lepelaars in het Zwanenwater

Boudewijn Bakker & Rolf Roos met dank aan Dan van Lunsen
Beeldende kunstZwanenwater
Tags : duinbeeld
Posted By : Rolf Roos
Comments : 0

Jan Jans (1872-1943) Lepelaars in het Zwanenwater, 1913, olieverf op doek, 30 x 40 cm. Part. coll.

Kunsthistorie

Jan Jans werd 6 januari 1872 geboren in Amsterdam. Hij woonde zijn hele leven in de hoofdstad en ontving daar tekenonderwijs van Jan Visser jr. (1856-1938). Aanvankelijk was hij werkzaam als huis- en decoratieschilder, maar vanaf ca. 1907 vestigt hij zich als kunstschilder (bron: Wikipedia). Hij schilderde in de trant van de Haagse School o.m. landschappen, riviergezichten en havens.  Hij was een late impressionist die vooral de stemming van een gebied en tijdstip wou vastleggen.

In de jaren ’20 en ’30 liet men zich naar de lepelaarskolonie punteren (met rechts jachtopziener Jan van Honschooten en links jachtknecht Jaap Mooij aan de stok. Fotograaf onbekend. Coll. D. van Lunsen).

Hij heeft  veel duinlandschappen geschilderd, o.a. ook op Texel en in Zoutelande. In het getoonde werk komen het licht, de ruimtelijkheid en het karakter van de streek tot hun recht. Hier heerst het noordelijk licht van de Waddeneilanden, waar net als in het Zwanenwater de duinen laag en uitgestrekt zijn. En zeer nat.

Locatie

Jan Strijbos filmt in het Zwanenwater, 1927. Fotograaf onbekend. Coll. D. van Lunsen

De lepelaars zijn hier afgebeeld op de plaats waar nu een grote ronde metalen drijvende observatiehut ligt die hier per helikopter is geplaatst (aan de zuidkant van het Eerste Water). Daar zat tot 1962 de legendarische lepelaarskolonie.  Dan van Lunsen stuurde een  aanvulling met historische foto’s  waarbij hij aangeeft dat Jans vanuit een boot dit moet hebben geschilderd (mail d.d. 21 maart 2018): 

Alphonse Burdet filmt, 1935. Fotograaf Hammerli. Coll. D. van Lunsen

“Het zal moeilijk (maar niet onmogelijk zijn) om vanaf dezelfde positie als op het schilderij een foto te maken van de plek van de voormalige lepelaarskolonie. Dat was namelijk vanaf het water op het Eerste water. Jan Jans heeft zich hier in 1913 door voormalig jachtopziener Arie Kos (1874-1943) naar toe laten punteren. Alphonse Burdet (in 1935) en Jan Strijbos (in 1927) werden door jachtopziener Jan van Honschooten (1895-1985) naar de lepelaarskolonie gepunterd. Bijgaand een foto van Burdet (uit 1935) en Strijbos (uit 1927) die dan beiden in de kolonie staan te filmen. De foto’s zijn vanuit dezelfde positie genomen als op het schilderij van Jan Jans (vanaf een bootje). Bij Jans was het alleen vanaf een grotere afstand tot de kolonie.”

Vrijwel het zelfde uitzicht als van Jan Jans, 1913. Lepelaarskolonie 1927. Foto Jan Strijbos. Coll. D. van Lunsen

Kijkrichting Jan Jans. Hij werkte vanuit het water. Op de duinen op de achtergrond ligt het huidige uitkijkduin.

Natuur en landschap

Het schilderij toont geen zaken die niet al uit andere bronnen bekend zijn. De lage duinen op de achtergrond lijken licht te stuiven. We zien lepelaars en meeuwen, waarschijnlijk de kokmeeuwen die hier met duizenden hebben gebroed, totdat in 1983 vossen daar een einde aan maakten. Vergeleken met vroeger was het landschap wat opener, minder wilgen, verder is het al 100 jaar een wonder van stabiliteit. Er was geen waterwinning, geen landbouw, alleen jacht en later natuurbeheer. Lepelaars namen de wijk naar de vosvrije Waddeneilanden en verdwenen hier vrijwel, terwijl aalscholvers en blauwborsten verschenen.

In 2007 is er in België een ander schilderij van zijn hand van lepelaars en kokmeeuwen in het Zwanenwater geveild. Zie boven. Opvallend is het kijkhutje dat door fotograven mocht worden gebruikt.

Link op deze site: Kleine geschiedenis van een groot symbool (over 100 jaar lepelaars).

Bron: P.A. Scheen(1981) Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars 1750-1950; p. 245, s-Gravenhage

Oproep: wij zijn geïnteresseerd in meer werk van Jan Jans van de duinen. Mail ons als u meer weet te vinden (online of ‘in het echt’) of laat hieronder een bericht achter.

Toegift. Flanerende freules in de kolonie (mevrouw links is A. Leonard en mevrouw rechts onbekend. Let op de verrekijker, de wandelstok met rechts onder nog een dode jonge lepelaar). Fotograaf onbekend. Coll. D.van Lunsen

[mappress mapid=”199″]

Gerelateerde artikelen:

  1. Duinbeeld. George Pieter Westenberg: De Zwitserse brug op het landgoed Elswout bij Haarlem (1818)
  2. Duinbeeld. Esaias van de Velde: Zandweg in de duinen (1614)
  3. Jacob van Ruisdael, Bosrand (1646-1648)
About the Author

Social Share

    Leave a Reply Reactie annuleren

    *
    *

    Digitale documentatie duinen Voorne

    Overzichtskaart hotspots: wandelingen met bijzondere planten

    hotspots duinen wandeling Bezoek hotspots bloeiende duinen

    Boeken

    Duinen en mensen Voorne

    Aan rijkdom is op Voorne geen gebrek.
    42,50

    Bestel

    Bloeiende duinen

    'Een ‘must-have’ voor planten- en duinliefhebbers.’ (Bionieuws)
    van 29,50 naar 19,50

    Bestel

    Het vroon ontrafeld

    40 jaar waterwinning en natuurherstel in de Middel-en Oostduinen op Goeree

    Bestel

    Duinen en mensen Noordkop & Zwanenwater

    De slankste kuststrook van ons land. Waar duin en dijk vervloeien. Slechts 17,50.

    Bestel

    Duinen en mensen Texel

    De Texelse duinen en kwelders zijn van een betoverende schoonheid. Slechts 9,50

    Bestel

    Niet zonder elkaar

    Beste natuurboek van 2015 en zeer actueel
    nu 9,50 ook als pdf

    Bestel

    Het achterboek: online achtergronden bij Bloeiende duinen

    Aanmelden nieuwsbrief



    Doorzoek alle artikelen

    • De hoogste tijd om een nieuwe kustlijn te bouwen https://t.co/SMbSKy4Jx0 via @nrc De droom van baggeraars of definitieve breuk met natuur? over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/z8LOuHxS6x over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/MKj2wPyoUe over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KnLt93 over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KntRKt over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/NHMol9ZqCv over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/GJfzDwligz over a year ago
    • Hotspot Hoek van Holland: nieuwe vallei en groene strand https://t.co/665qaA6IE7 https://t.co/7i5BcbHm7I over a year ago
    • Het verborgen duin https://t.co/N1tYABTHO7 https://t.co/ixXaeJCBIS over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/OIhH95kvbP over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/G8iQPhjqv3 over a year ago
    • Veldonderzoek naar effecten opspuiten zand https://t.co/bLkwZkPmuI over a year ago
    • Hotspot Vuurbaakduin: 10 soorten in beeld https://t.co/itaSWqGOtM over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/5nEG3Jxlgo over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/GabP5KkEMJ over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/uxlVMSBgMf over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/tvLtuZtPWD over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/9PatwTug0r over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/ziBpNBr6Ti over a year ago
    • Hotspot Coepelduynen: 10 soorten in beeld https://t.co/COzYeEpx67 https://t.co/qgCJUMKjwZ over a year ago

    Auteurs

    Auteurs die een verhaal + beeld over een duinthema of over een gebied breed willen verspreiden kunnen contact met de redactie opnemen. Het kan gaan om nieuwe verhalen, maar ook om bestaande artikelen in de vorm van een pdf. De redactie zoekt ook correspondenten: contactpersonen in een bedrijf / instelling of vereniging. Een correspondent kan de redactie van duinenenmensen.nl in contact brengen met een of meer auteurs, of bestaande artikelen aanleveren. Informatie voor auteurs Auteurs van boeken Duinen en mensen en hun bijdrages op deze site

    Duinen en mensen boeken

    Duinen en mensen is een serie boeken over de Nederlandse kust. Cultuur en natuur van het kustlandschap worden gelijkwaardig en veelzijdig beschreven. Met honderden nieuwe kaarten en de laatste stand van wetenschap. Kennemerland (2009), Noordkop en Zwanenwater (2011) en Texel (2013). Bestel
    Deze site is een initiatief van Uitgeverij Natuurmedia, en tot stand gekomen met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds


    KVK nr.: 37075141 - BTW nr.: NL074839743B01 - Adres: Nieuwendijk 2, 3252 LK Goedereede - Tel: 06 51 79 29 79
    Redactie: Rolf Roos, Nico van der Wel,
    Machiel van Wijngaarden, Danny Zuurbier


    Wilt u deze site steunen? Klik hier.

    Ontwerp en ontwikkeling: toomanywords.nl