De kust van Voorne is ontstaan door een bijzonder samenspel van duinen en dijken. Langs de binnenduinrand zijn hiervan veel sporen terug te vinden, van de Stenen Baak bij Oostvoorne tot het Quackgors bij Hellevoetsluis. Bijna overal lagen eerst dijken en pas daarna ontstonden aan de buitenkant daarvan op gorzen of groene stranden lage duinen. Een dijkenroute toont deze geschiedenis en is te lopen (voor sportieve types) of te fietsen (een eitje). Online en in het boek ‘Duinen en mensen Voorne’ worden elf markante hoogtepunten toegelicht.

De route gaat vanaf het Kruiningergors zuidwaarts langs de Heindijk en de Noorddijk bij Oostvoorne, dan over de Heveringen (hier geen dijk want dit duingebied lag in de middeleeuwen hoog genoeg), vervolgens de Noorddijk van Rockanje die mede het Windgat afsloot, de (voormalige) Heyndijk bij camping het Waterbosch, de Vleerdamsedijk, de Duinzoom, de Schapengorsedijk, Duindijk en Schenkeldijk tot aan de Zuiddijk van Hellevoetsluis. Delen van deze dijken raakten overstoven door duinen of vertonen doorbraakkolken, andere delen werden vergraven of men bouwde er huizen op (o.a. op de Vleerdamsedijk). Veel is nog intact en te bewonderen. Dat zulke lage dijken ooit Voorne beschermden is soms moeilijk voorstelbaar en dwingt respect af.

Deze unieke keten van veelal middeleeuwse dijken langs (en onder) de binnenduinrand werpt een bijzonder licht op de kustvorming van Voorne. Alleen bij de Heveringen lag geen dijk, dit duin was rond 1200 hoog genoeg en was een van de weinige ankerpunten voor dijkenaanleg en inpoldering, al lagen er ook vroeg duintjes bij Rockanje (het oude, destijds zeewaarts gelegen Olaertsduyn) en bij het Kruiningergors (waar men pas in de 16e eeuw een hogere dijk aanlegde).

Het meeste duin is veel jonger, soms nog maar een eeuw oud. Aan de zeezijde van de dijken en oudere duinen ontstonden nieuwe duinen, o.a. het Schapengorseduin (nu Stekelhoek) en de duinen van het Quackjeswater. Een duidelijk voorbeeld zijn ook de duinen ten westen van de fraaie Noorddijk die in 1570 nog doorbrak; dit betreft het Windgat en het hele aangegroeide gebied daarachter met het Breede Water. Doordat duinzand naar binnen stoof, zijn de oude dijken in de loop der eeuwen deels onder het zand verdwenen, o.a. de Duindijk ten zuiden van het Quackjeswater, de Duinzoom bij Rockanje en de oude Heyndijk bij de huidige camping Waterbosch.

Het onderscheid tussen dijk en duin is niet alleen aan de binnenduinrand vervaagd. Aan de zeezijde zijn na 1960 de zeerepen op Deltahoogte gebracht en zijn zo eigenlijk ‘duindijken’ geworden, zij het met een meer natuurlijk aanzien met verstuiving en hier en daar een kerf of kier.

De pdf van de route in het boek is hier als voorpublicatie te zien. Online: https://duinenenmensen.nl/dijkenroute

Meer nieuws over Duinen en Mensen Voorne vindt u hier. 023

Informatie: mail Rolf Roos of per telefoon 06 51792979 (overdag)

Meer over dijken aan de binnenduinrand op duinenenmensen.nl: In Memoriam dijkenkenner Nol Freijsen (1934–2021)

Alle berichten kennen een embargo met een datum: tot die dag krijgt u ze in het vertrouwen dat u er niet over publiceert voor die datum. Veel dank.

Dijkenroute

Schapengorsedijk richting Rockanje; het weiland links was vroeger kwelder. De slingers in de weg zijn ‘vingerlingen’ ofwel omleggingen van de dijk na doorbraken.