over de site | contact | info auteurs | toegang auteurs
  • Home
  • Nieuws
  • Thema’s
    • Ontstaan van de kust
      • Duinen als zeewering
      • Klimaat en duinen
    • Archeologie
    • Zeedorpen
    • Jacht
    • Duinlandbouw
    • Cartografie
    • Veldnamen
    • Militaire kustverdediging
    • Waterwinning
    • Natuur en landschap
      • Flora en vegetatie
      • Fauna
      • Bos
      • Natuurbeheer
    • Strand
    • Recreatie
    • Beeldende kunst
  • Gebieden
    • Zeeland
    • Zuid-Hollandse eilanden
    • Zuid-Hollandse vasteland
    • Zuid-Kennemerland
      • Amsterdamse Waterleidingduinen
      • Nationaal Park Zuid-Kennemerland
      • Kennemerstrand
    • Noord-Kennemerland
      • Wijk aan Zee
      • Noordhollands Duinreservaat
      • Bergen
      • Schoorlse Duinen
    • Noordkop
      • Camperduin-Petten
      • Zwanenwater
      • Zijpe- en Hazepolder
      • Callantsoog
      • Noordduinen
      • Den Helder
    • Texel
      • Zuidpunt van Texel
      • Duinen bij Den Hoorn
      • Duinen bij De Koog
      • Ten noorden van De Koog
    • Vlieland
    • Terschelling
    • Ameland
    • Schiermonnikoog
    • Rottumerplaat / Rottumeroog
  • Landschapselementen
    • Eendenkooien
    • Landgoederen
    • Wegen en paden
    • Kanalen
    • Stuifdijken
    • Agrarisch
    • Militair
    • Heemtuinen
    • Recreatief
  • Portretten
  • Onderzoek
  • Hotspots
  • Natuurmedia
rss

Artikel

25
MEI
2015

Duinbeeld. Jan van Goyen: Duinlandschap met gezicht op Scheveningen (1649)

Boudewijn Bakker & Rolf Roos
Beeldende kunstZeedorpen
Tags : duinbeeld, media, schilderij, zeedorp, zeedorpenlandschap
Posted By : Boudewijn Bakker
Comments : 0

Van Goyen.Scheveningen.RP-T-1898-A-3759

Duinlandschap met gezicht op Scheveningen

Jan van Goyen (1596-1656)

1649

zwart krijt

16 x 27 cm

Amsterdam, Rijksmuseum, inv.nr. RP-T-1898-A-3759 [Schenking van mevrouw A.H. Beels van Heemstede-van Loon / Gift of A.H. Beels van Heemstede-van Loon]

Kunsthistorie

Jan van Goyen behoort tot de eerste kunstenaars die het Hollandse landschap hebben ontwikkeld tot een populair genre. Na zijn leertijd in Haarlem, waar hij les kreeg van Esaias van de Velde, woonde hij eerst in Leiden maar vanaf 1632 tot zijn dood in Den Haag. Een van zijn meest geliefde onderwerpen was het Hollandse duingebied.

Voor ons rijst het dorp op met de Oude Kerk en links de vuurbaak, maar nog opvallender is de groep vissersvrouwen die met hun manden en korven op het hoofd even uitrusten tijdens hun tocht door de duinen over de slingerende zandweg naar de Haagse vismarkt.

Op zijn vele wandeltochten en reizen tekende Van Goyen schetsboeken vol met interessante motieven en gezichten, die hij thuis gebruikte als materiaal voor schilderijen. Daarnaast maakte hij ook nieuwe uitgewerkte tekeningen die hij signeerde en dateerde en zo als zelfstandig kunstwerk verkocht. Een daarvan is vermoedelijk dit blad, dat kennelijk gebaseerd is op een of meer schetsen tijdens een wandeling naar Scheveningen.

Tijd en seizoen

Anders dan je zou verwachten bij dit tafereel met de vissersvrouwen, die vroeg moesten vertrekken, staat  de zon op te tekening niet achter ons, in het oosten, maar al hoog in het zuiden, links van ons. Vermoedelijk heeft Van Goyen de lichtval dus wat aangepast om het landschap en de figuren beter te laten uitkomen.

Locatie

Voor ons rijst het dorp op met de Oude Kerk en links de vuurbaak, maar nog opvallender is de groep vissersvrouwen die met hun manden en korven op het hoofd even uitrusten tijdens hun tocht door de duinen over de slingerende zandweg naar de Haagse vismarkt.

Onder andere om die reis te vereenvoudigen had de secretaris van stadhouder Frederik Hendrik,  Constantijn Huygens, al in 1643 voorgesteld om een rechte en met klinkers bestrate weg aan te leggen van Den Haag naar Scheveningen. In 1665 is deze ‘Zeestraat’ (de tegenwoordige Scheveningse Zeeweg) inderdaad aangelegd. Zie de tekening hieronder.

Natuur en landschap

Opvallend in dit werk zijn openheid, ruimte en gebrek aan reliëf.  Zoals bij alle zeedorpen (Noordwijk, Zandvoort, Wijk aan Zee, Egmond) werd de omgeving van de dorpen in tijden van grote vraag naar vis vaak zo overmatig gebruikt dat er ook landinwaarts lokaal verstuivingen waren en en nauwelijks houtige vegetatie meer over bleef (dat verdween voor het stoken van kachels en ovens). We zien een afwisseling van wit zand en vegetatie. Botanische details zijn niet te geven.

infrastructuur kust, Scheveningse Zeestraat

De Scheveningse Zeestraat, ontworpen door Constantijn Huygens

Zie ook: het essay over duinwegen op deze site.

 

Gerelateerde artikelen:

  1. Duinbeeld. Karel la Fargue: Scheveningen (ca 1770-1780)
  2. Duinbeeld. Claes Jansz Visscher, Gezicht op Egmond aan Zee (1615)
  3. Duinbeeld. Andreas Schelfhout: De stranding van een schip bij Scheveningen (1837)
About the Author

Social Share

    Leave a Reply Reactie annuleren

    *
    *

    Overzichtskaart hotspots: wandelingen met bijzondere planten

    hotspots duinen wandeling Bezoek hotspots bloeiende duinen

    Boeken

    Duinen en mensen Voorne

    Aan rijkdom is op Voorne geen gebrek. Nieuw boek komt er aan!
    42,50 voorintekening 24,95

    Bestel

    Bloeiende duinen

    'Een ‘must-have’ voor planten- en duinliefhebbers.’ (Bionieuws)
    24,50

    Bestel

    Het vroon ontrafeld

    40 jaar waterwinning en natuurherstel in de Middel-en Oostduinen op Goeree

    Bestel

    Duinen en mensen Noordkop & Zwanenwater

    De slankste kuststrook van ons land. Waar duin en dijk vervloeien. Slechts 17,50.

    Bestel

    Duinen en mensen Texel

    De Texelse duinen en kwelders zijn van een betoverende schoonheid. Slechts 19,50

    Bestel

    Niet zonder elkaar

    Beste natuurboek van 2015 en zeer actueel
    24,50 ook als pdf

    Bestel

    Het achterboek: online achtergronden bij Bloeiende duinen

    Aanmelden nieuwsbrief



    Doorzoek alle artikelen

    • De hoogste tijd om een nieuwe kustlijn te bouwen https://t.co/SMbSKy4Jx0 via @nrc De droom van baggeraars of definitieve breuk met natuur? over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/z8LOuHxS6x over a year ago
    • Veelzijdig, veelkleurig en onrustig https://t.co/4H0zxs6X6c https://t.co/MKj2wPyoUe over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KnLt93 over a year ago
    • Hotspot Kennemerstrand: 10 soorten in beeld (concept) https://t.co/vjq1KntRKt over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/NHMol9ZqCv over a year ago
    • Kwade Hoek, Goeree: 15 soorten in beeld https://t.co/oBnhgJzfpA https://t.co/GJfzDwligz over a year ago
    • Hotspot Hoek van Holland: nieuwe vallei en groene strand https://t.co/665qaA6IE7 https://t.co/7i5BcbHm7I over a year ago
    • Het verborgen duin https://t.co/N1tYABTHO7 https://t.co/ixXaeJCBIS over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/OIhH95kvbP over a year ago
    • Hotspot Meijendel: 10 soorten in beeld https://t.co/6rgAidjCQu https://t.co/G8iQPhjqv3 over a year ago
    • Veldonderzoek naar effecten opspuiten zand https://t.co/bLkwZkPmuI over a year ago
    • Hotspot Vuurbaakduin: 10 soorten in beeld https://t.co/itaSWqGOtM over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/5nEG3Jxlgo over a year ago
    • Nieuwe Hondsbossche duinen…hoe gaat het met de natuur? https://t.co/nljpWc1rWl https://t.co/GabP5KkEMJ over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/uxlVMSBgMf over a year ago
    • Hotspot Nieuwe Hondsbossche duinen en de oude dijk, 10 soorten in beeld https://t.co/iwibrYD3BW https://t.co/tvLtuZtPWD over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/9PatwTug0r over a year ago
    • Hotspot Vlaggenduin: 10 soorten in beeld https://t.co/jcIxEiKjjI https://t.co/ziBpNBr6Ti over a year ago
    • Hotspot Coepelduynen: 10 soorten in beeld https://t.co/COzYeEpx67 https://t.co/qgCJUMKjwZ over a year ago

    Auteurs

    Auteurs die een verhaal + beeld over een duinthema of over een gebied breed willen verspreiden kunnen contact met de redactie opnemen. Het kan gaan om nieuwe verhalen, maar ook om bestaande artikelen in de vorm van een pdf. De redactie zoekt ook correspondenten: contactpersonen in een bedrijf / instelling of vereniging. Een correspondent kan de redactie van duinenenmensen.nl in contact brengen met een of meer auteurs, of bestaande artikelen aanleveren. Informatie voor auteurs Auteurs van boeken Duinen en mensen en hun bijdrages op deze site

    Duinen en mensen boeken

    Duinen en mensen is een serie boeken over de Nederlandse kust. Cultuur en natuur van het kustlandschap worden gelijkwaardig en veelzijdig beschreven. Met honderden nieuwe kaarten en de laatste stand van wetenschap. Kennemerland (2009), Noordkop en Zwanenwater (2011) en Texel (2013). Bestel
    Deze site is een initiatief van Uitgeverij Natuurmedia, en tot stand gekomen met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds


    KVK nr.: 37075141 - BTW nr.: NL074839743B01 - Adres: Nieuwendijk 2, 3252 LK Goedereede - Tel: 06 51 79 29 79
    Redactie: Rolf Roos, Nico van der Wel,
    Machiel van Wijngaarden, Danny Zuurbier


    Wilt u deze site steunen? Klik hier.

    Ontwerp en ontwikkeling: toomanywords.nl